حکم احسان به پدر و مادر
۱ . اِنَّ البرّ بالوالدین واجب ، مؤمنَین کانا او مخالفَین او کافرَین ، برَّین کانا او فاجرَین ، حیَّین کانا او میِّتیَن . و قد ورد انّه اکبر فریضه .
مرآه الکمال ، آیت الله مامقانی ، ج ۱ ، ص ۶۲
احسان و نیکی به والدین واجب است ، شیعه باشند یا غیر شیعه حتّی اگر کافر باشند ، انسان خوبی باشند یا بد ، زنده باشند یا مرده . و در روایت آمده است که احسان و نیکی به والدین یکی از بزرگترین واجبات می باشد .
۲ . در وجوب احسان به والدین ، اسلام شرط نیست بلکه والدین ،کافر هم باشند باید احسان کرد .
جامع الشتات ، ج ۱ ص ۲۴۲ سؤال ۴۰۰
۳ . یکى از واجبات مهمّه شرع مطهّر بِرّ و احسان به والدین است، و از معاصى بسیار بزرگ عاق والدین است حتى اگر والدین کافر باشند .
ِ أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص: ۱۴۵
۴ . نا گفته نماند آن چه گفته شد از وجوب برّ والدین ، قدر مسلّم ، آن برّی است که در ترکش والدین رنجیده خاطر می شوند ، مانند این که نفقه ی آنها را ابتداءً ندهد تا ناچار شوند مطالبه کنند ؛ آنگاه بدهد ، چون این مسامحه موجبِ رنجش آنها می شود ؛ واجب است پیش از مطالبه کردن به آنها برساند . و مانند اینکه در مجلسِ ضیافتِ خود به آنها اعتنا نکند و همچنین در موارد تحفه و هدیه دادن و امّا ترک کردنِ برّی که آنها را نرنجاند حرمتِ آن معلوم نیست و نیز آن چه گفته شد از لزوم اکرام و احترامِ آنها قدر مسلّم آن اکرامی است که ترکِ آن موجبِ آزار و رنجشِ آنها شود مثل این که برای اهانت و خوار کردنِ والدین پشت به آنها کند ، و یا صدای خود را بلندتر از صدای آنها نماید ، و یا جلوی آنها راه رود البتّه تمام آنها حرام است لکن ترکِ بعضی از مواردِ اکرام بدون قصد اهانت و بدون این که آن عمل عرفاً اهانت به حساب آید و بدون اینکه سببِ رنجشِ آنان گردد حرمتِ آن معلوم نیست علاوه براین که بعضی از مصادیق احسان و برّ به والدین مستحب شمرده سده است .
ر. ک ارزش پدر و مادر ، سیّد اسماعیل گوهری ، ص ۲۵۲ / کتاب الحج (للشاهرودی)، ج۱، ص: ۳۵
۵ . نسبت به عقوق هم بحث فوق مطرح است علامه ی مجلسی قدّس سرّه می فرمایند : « …. فالظاهر أنه بمحض إیقاع هذه الأمور نادرا لا یسمى عاقا ما لم یستمر زمان ترک برهما و لم یکونا راضیین عنه لسوء أفعاله و قله احترامه لهما بل لا یبعد القول بأن هذه الأمور إذا لم یصر سببا لحزنهما و لم یکن الباعث علیها قله اعتنائه بشأنهما و استخفافهما لم تکن حراما بل هی من الآداب المستحبه و إذا صارت سبب غیظهما و استمر على ذلک یکون عاقا و إذا رجع قریبا و تدارکهما بالإحسان و أرضاهما لم تکن فی حد العقوق و لا تعد من الکبائر .
بحارالأنوار ، ج ۷۱ ، ص ۴۴
