۱ . قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام : ثَلَاثُ دَعَوَاتٍ لَا یُحْجَبْنَ عَنِ اللَّهِ تَعَالَى دُعَاءُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ إِذَا بَرَّهُ وَ دَعْوَتُهُ عَلَیْهِ إِذَا عَقَّهُ وَ دُعَاءُ الْمَظْلُومِ عَلَى ظَالِمِهِ وَ دُعَاؤُهُ لِمَنِ انْتَصَرَ لَهُ مِنْهُ وَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ دَعَا لِأَخٍ لَهُ مُؤْمِنٍ وَاسَاهُ فِینَا وَ دُعَاؤُهُ عَلَیْهِ إِذَا لَمْ یُوَاسِهِ
بیستم : احسان ِ بیشتر در زمان کهنسالی آنان الف) . سیمایی از دوران پیری مِنْکُمْ مَنْ یُتَوَفَّى وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِکَیْلا یَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَیْئاً ؛ بعضى از شما مىمیرند و بعضى آن قدر عمر مىکنند که به بدترین مرحله زندگى و پیرى مىرسند
مرحوم شهید قدّس سرّه در کتاب قواعدشان درباره ی حقوق والدین قاعده ای بیان نموده اند و آن این است که : در اسلام آنچه که نسبت به دیگران انجامش واجب یا حرام است نسبت به والدین نیز همان گونه است ولی چند حکم خاصِّ والدین است که در زیر
الف ) سفارش به اطاعت ازآنان قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم : اَلْعَبْدُ الْمُطِیعُ لِوَالِدَیْهِ وَلِرَبِّهِ فِی أَعْلَى عِلِّیِینَ. ینابیع الموده ، ج ۲ ، ص ۷۴ / کنزالعمال ، ج ۱۶ ، ص ۴۶۷ پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم فرمودند
وظیفه سوم: اگر قابل هدایت نیستند و دنبال مزاحمت، جدا نمودن خط وعمل ۱ . یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا آباءَکُمْ وَ إِخْوانَکُمْ أَوْلِیاءَ إِنِ اسْتَحَبُّوا الْکُفْرَ عَلَى الْإِیمانِ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشِیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ
وظیفه دوم : مدارا نمودن با آنان درباه مدارا مباحثی است که در زیر بیان مداریم: (۱) اهمیّت مدارا ۱ . قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم : أَعْقَلُ النَّاسِ أَشَدُّهُمْ مُدَارَاهً لِلنَّاسِ . بحارالأنوار ، ج ۷۲ ، ص ۵۳ پیامبر اکرم صلى الله علیه و
مخالف بودن پدر و مادر بافرزند گاهی در اعتقادات است و گاهی در اخلاقیّات و گاهی در عمل و رفتار که فرزند در برابرآنان وظایفی دارد که در زیر بیان می گردد : وظیفه اوّل : تتفّر قلبی نسبت به اعتقادات باطل یا اخلاق رذیله و یا عملکرد خلافِ شرع
۱ . هرچه قدر باورهای دینی در وجود ما بیشتر گردد تواضع و فروتنی ما در برابرِ بندگان خداوند به خصوص پدر و مادرافزایش پیدا می کند و این یکی از آثار دین و ایمان است که در زندگی کسانی که با این مسائل سر و کار ندارند کمتر دیده
۱ . در مشهد مقدّس پیرمردی نابینا بود که اکثراً او را در مجالس و پای منبرها می دیدم روزی کنارش نشسته و علّتِ نابینائی اش را جویا شدم گفت: در سنِّ نُه سالگی به اتفاق برادران و مادرم روز جمعه ای به عنوان تفریح و شستن فرش ها و
۱ . روزى حضرت موسى (ع) در ضمن مناجات به پروردگار متعال عرض کرد : خدایا مى خواهم همنشینى که در بهشت دارم ببینم چگونه شخصى است جبرئیل (ع) بر او نازل شد و عرض کرد: ای موسى فلان قصّاب در فلان محلّه همنشین تو خواهد بود. حضرت موسى
۱ . یکی از علمایی که عمر بسیار با برکتی داشته مرحوم علّامه محمّد باقر مجلسی قدّس سرّه می باشد ، پدرِ بزرگوارِ ایشان می فرماید : در یکی از شب ها بعد از فراغت از مناجات شبانه ، حالتی برایم رخ داد که احساس کردم هرچه از خداوند بخواهم
والدینی که خود زمینه ساز عقوقند الف ) مذمّت از زمینه سازی عقوق برای فرزند قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم : یَا عَلِیُّ لَعَنَ اللَّهُ وَالِدَیْنِ حَمَلَا وَلَدَهُمَا عَلَى عُقُوقِهِمَا . وسائلالشیعه ، ج ۲۱ ، ص ۳۸۹ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
مخالفت با والدین در مواردِ گناه ،عقوق به شمار نمی آید ۱. قَالَ اَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ علیه السلام : إِنَّ لِلْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ حَقّاً فَحَقُّ الْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ أَنْ یُطِیعَهُ فِی کُلِّ شَیْءٍ إِلَّا فِی مَعْصِیَهِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ . نهجالبلاغه ، حکمت ۳۹۹ حضرت امیرمؤمنان علیه السلام [ دربیان حقوق فرزند بر
آثار اجتماعی ۱ . صالح بودنِ یک جامعه به صالح بودنِ هر یک از افرادِ جامعه است و صالح شدن یک فرد به صالح بودنِ خانواده است و خانواده ای صالح و بالنده است که سه چیز در آن محقّق گردد. ( ۱ . میان اعضای خانواده همیشه آرامش و
بدی نمودنِ به دیگران آثار سوء فراوانی دارد ، ولی آثار سوء بدی نمودنِ به پدر و مادر بیشتراست که در زیر بخشی از آ نرا بیان می داریم : آثار فردی (۱) . عاقِ والدین در همین دنیا به عقاب عملش گرفتار می شود قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله
آثار اجتماعی ۱ . احسان به والدین سببِ تشویقِ کسانی که از بچه داشتن خوششان نمی آید خواهد شد عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ : إِنَّ فُلَاناً رَجُلًا سَمَّاهُ قَالَ : إِنِّی کُنْتُ زَاهِداً فِی الْوَلَدِ حَتَّى وَقَفْتُ بِعَرَفَهَ فَإِذَاً إِلَى جَانِبِی غُلَامٌ شَابٌّ یَدْعُو وَ یَبْکِی وَ
آثارخانوادگی (۱) . سببِ لذّت بردن از زندگی می گردد قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم : إِنَّ اللهَ وَضَعَ أَرْبَعاً فِی أَرْبَعٍ : بَرَکَهُ الْعِلْمِ فِی تَعْظِیمِ الْأُسْتاذِ، وَبَقاءُ الْإِیمَان فِی تَعْظِیمِ اللهِ ، وَلَذَّهُ الْعَیْشِ فِی بَرِّ الْوالِدَیْن، وَالنَّجَاهُ مِنَ النّارِ ِفی تَرْکِ إِیذَاءِ
آثارفردی (۱). زودتر از بقیّه ی کارها رضایتِ خداوند را جلب می نماید قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام : لَا عِبَادَهَ أَسْرَعُ بُلُوغاً بِصَاحِبِهَا إِلَى رِضَى اللَّهِ مِنْ بِرِّ الْوَالِدَیْنِ الْمُسْلِمَیْنِ لِوَجْهِ اللَّه مستدرکالوسائل ، ج ۱۵ ، ص ۱۹۸ حضرت صادق علیه السلام می فرماید : هیچ عبادتی انسان را
اوّل : توجّه به محبّت ها و خدمات والدین به ما قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیهما السلام : …. وَ أَمَّا حَقُّ الرَّحِمِ فَحَقُّ أُمِّکَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّهَا حَمَلَتْکَ حَیْثُ لَا یَحْمِلُ أَحَدٌ أَحَداً وَ أَطْعَمَتْکَ مِنْ ثَمَرَهِ قَلْبِهَا مَا لَا یُطْعِمُ أَحَدٌ أَحَداً وَ أَنَّهَا وَقَتْکَ بِسَمْعِهَا وَ بَصَرِهَا
حکم احسان به پدر و مادر ۱ . اِنَّ البرّ بالوالدین واجب ، مؤمنَین کانا او مخالفَین او کافرَین ، برَّین کانا او فاجرَین ، حیَّین کانا او میِّتیَن . و قد ورد انّه اکبر فریضه . مرآه الکمال ، آیت الله مامقانی ، ج ۱ ، ص ۶۲ احسان
بیست ویکم : سفارش به احسان بیشتر به مادر ۱ . وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً ؛ ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکى کند ، مادرش او را با ناراحتى حمل مىکند ،
بیست و دوم : تدبیر صحیح میان احسان به والدین و خواسته های همسر الف ) دو نوع پدر و مادر نسبت به عروس و داماد داریم : نوع اوّل : والدینی که دوست دارند فرزندانشان اهلِ مشورت باشند ولی هیچگونه دخالتی در زندگی آنان نمی کنند مگر در حدِّ
هفدهم : تحمّلِ سختی های احسان به آنان و تحمّل اذیّت های آنان ۱ . عَنِ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله و سلم أَنَّهُ قَالَ: أُوصِی الشَّاهِدَ مِنْ أُمَّتِی وَ الْغَائِبَ وَ مَنْ فِی أَصْلَابِ الرِّجَالِ وَ أَرْحَامِ النِّسَاءِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ بِبِرِّ الْوَالِدَیْنِ وَ إِنْ سَافَرَ أَحَدُهُمْ فِی
پانزدهم : حفظ نمودنِ حریم ها ۱- امنیت و آزادى در محیط خانه بى شک وجود انسان داراى دو بعد است، بعد فردى و بعد اجتماعى و به همین دلیل داراى دو نوع زندگى است، زندگى خصوصى و عمومى که هر کدام براى خود ویژگیهایى دارد و آداب و مقرّراتى.
چهاردهم : پرهیز از آن چه بی حرمتی به آنا ن محسوب می گردد بعضی از اموری که عرفاً بی حرمتی محسوب می گردد در زیر بیان می نماییم : باخشم و تندی به آنان نگاه کردن ۱ . در مواردی که پدران و مادران به علّت بی سوادی یا
دوازدهم :پرهیز از منّت نمودن ۱ . رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از براء بن عازب پرسیدند که : اى براء، خرجى دادن به مادرت چگونه است؟ و براء مردى بود که به زن و فرزند خود از نظر خرجى گشایش مىداد، رسول خدا صلی الله
ششم :رحمت داشتن نسبت به آنان ۱ . رحمت یعنی شناخت نیازها و کمبود ها و مرتفع ساختن آن ها ، البتّه نیازهای انسان ها متفاوت است به طور مثال : گاهی نیاز مادّی دارند که باید از نظر مادّی تأمین شوند و گاهی نیاز عاطفی دارند که باید
اوّل : با محبّت و لطف به آنان نگاه کردن حضرت صادق علیه السلام در تفسیر آیه ی شریفه ( وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ / سوره اسراء / ۲۳ ) فرمودند : لَا تَمْلَأُ عَیْنَیْکَ مِنَ النَّظَرِ إِلَیْهِمَا إِلَّا بِرَحْمَهٍ وَ رِقَّه ؛ چشمانت را از نگاه
اهمیّت احسان به پدر و مادر از نگاه اسلام الف ) خداوند متعال پس از حقِّ خودش به احسان به والدین تأکید نموده است وَ قَضى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً [ سوره اسراء / ۲۳ ] پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر
