والدینی که خود زمینه ساز عقوقند
الف ) مذمّت از زمینه سازی عقوق برای فرزند
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم : یَا عَلِیُّ لَعَنَ اللَّهُ وَالِدَیْنِ حَمَلَا وَلَدَهُمَا عَلَى عُقُوقِهِمَا .
وسائلالشیعه ، ج ۲۱ ، ص ۳۸۹
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به علی علیه السلام فرمودند : خداوند لعنت فرموده پدر و مادری را که زمینه ی عقوقِ فرزندشان را فراهم می آورند .
ب ) مصادیقی از زمینه سازی عقوق
(۱) . بیش از حدِِّ توان ، استعداد و امکانانش توقّّع داشتن .
(۲) . احسان نکردن به فرزند .
(۳) . تبعیض ناروا میان فرزندان در تعامل با آنان و یا دادنِ چیزی به آنان .
۱ . قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ علیه السلام : قَالَ وَالِدِی : وَ اللَّهِ إِنِّی لَأُصَانِعُ بَعْضَ وُلْدِی وَ أُجْلِسُهُ عَلَى فَخِذِی وَ أُکْثِرُ لَهُ الْمَحَبَّهَ وَ أُکْثِرُ لَهُ الشُّکْرَ وَ إِنَّ الْحَقَّ لِغَیْرِهِ مِنْ وُلْدِی وَ لَکِنْ مُحَافَظَهً عَلَیْهِ مِنْهُ وَ مِنْ غَیْرِهِ لِئَلَّا یَصْنَعُوا بِهِ مَا فُعِلَ بِیُوسُفَ وَ إِخْوَتِهِ وَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ سُورَهَ یُوسُفَ إِلَّا أَمْثَالًا لِکَیْلَا یَحْسُدَ بَعْضُنَا بَعْضاً کَمَا حَسَدَ یُوسُفَ إِخْوَتُهُ وَ بَغَوْا عَلَیْهِ .
مستدرکالوسائل ، ج ۱۵ ، ص ۱۷۲
حضرت صادق علیه السلام می فرماید : پدرم می فرمود : به خدا قسم من با بعضی از فرزندانم با مصانعه رفتار می کنم ( یعنی رفتار مصنوعی و مصلحتی ) او را روی زانو می نشانم و به او بیشتر محبّت می کنم در حالی که این کار حقِّ دیگری است و هدفم حفظ نمودنِ آن فرزندم از شرِّ حسادتِ برادرانش می باشد که همان کاری که برادران حضرت یوسف (ع) انجام دادند در زندگی من اتفاق نیفتد ، آن چه را خداوند در سوره ی یوسف (ع) بیان فرموده باید درس قرار داده شود که این حسادت ، فرزندان مارا دچار مشکل نسازد همچنان که برادران یوسف (ع) دچار مشکل کرد .
۲ . عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم أَبْصَرَ رَجُلًا لَهُ وَلَدَانِ فَقَبَّلَ أَحَدَهُمَا وَ تَرَکَ الْآخَرَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وسلم : فَهَلَّا وَاسَیْتَ بَیْنَهُمَا ؟
مستدرکالوسائل ، ج ۱۵ ، ص ۱۷۲
حضرت علی علیه السلام می فرماید : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مشاهده کردند شخصی یکی از دو فرزندش را بوسید حضرت فرمودند : چرا بین آن دو مساوات را رعایت نکردی ؟
نفرین نمودنِ فرزند
قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام : أَیُّمَا رَجُلٍ دَعَا عَلَى وُلْدِهِ أَوْرَثَهُ الْفَقْرَ .
بحارالأنوار ج : ۱۰۱ ص : ۱۰۰
حضرت صادق علیه السلام می فرماید : هرکس فرزندش را نفرین نماید به چه کنم چه کنم گرفتار خواهد شد [ نفرین کردنِ فرزند یعنی هُل دادنِ بچه به سمتِ بدتر شدن ] .
لوس و گستاخ تربیت نمودن فرزند
قَالَ أَبُومُحَمَّد الْعَسْکَرِیّ علیه السلام : جُرْأَهُ الْوَلَدِ عَلَى وَالِدِهِ فِی صِغَرِهِ تَدْعُو إِلَى الْعُقُوقِ فِی کِبَرِهِ .
بحارالأنوار ، ج ۷۵ ، ص ۳۷
حضرت امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند : فرزندی که در دوران کودکی [ بر اثر رعایت نشدنِ اصولِ تربیتیِِ صحیح ] حرمت ها میان او و پدر برداشته شده زمینه ی عقوق را برای فرزند در بزرگی فراهم می سازد.
