در روایات بسیاری داریم که وقتی مؤمن میخواهد از دنیا برود، شیطان به سراغ او می آید و به هر وسیله ای هست، با نویدها و وعده ها میخواهد او را متزلزل نموده و ایمانش را بگیرد؛ ولی مؤمن واقعی خوب او را می شناسد و ابداً به وعده های او تسلیم نشده و گول نمی خورد. در کتاب «کافی» کلینی روایت میکند از علی بن محمد بن بَنْدار از أحمد بن أبی عبدالله از محمد بن علی از عبدالرحمن بن أبی هاشم از أبی خدیجه از امام صادق علیه السلام: «حضرت صادق فرمودند: تمام کسانیکه در آستانه مرگ قرار گیرند، ابلیس یکی از شیاطین مأمور خود را مأموریت میدهد که به نزد او برود و او را امر به کفر کند و آنقدر در دین او تشکیک کند و او را به شبهه و شک اندازد تا آنکه جانش خارج شود. و هر کسیکه مؤمن باشد، آن شیطان بر او غلبه نمی کند و شبهاتش در دل او جای نمی گیرد. بنابراین هر وقت شما بر بالین افراد محتضر از مؤمنین حاضر می شوید، به آنها تلقین شهادت به توحید و نبوت کنید تا بگویند: لاإلَهَ إلا اللَهُ مُحَمدٌ رَسُولُ اللَهِ، تا آنکه جان بسپارند».
البته معلوم است که شیطان، وسوسه در باطن انسان میکند و از راه قوه خیال در او تصرف می نماید و یک مناظر زیبا و دلفریب را جلوه میدهد و یک سلسله نیات و خواطر نفسانیه را به یاد انسان می آورد، تا آنکه انسان از محبت لقای خدا منصرف شود و از درجات و مقامات عِلوی و رضوان خدا غفلت ورزد؛ و باز به دنیا و زینت های آن دل ببندد و در این صورت رشته پیوند ضمیرش با امور أبدیه و موجودات مجرده روحانیه، مثل خدا و رسول خدا و ائمه و خلفای آن حضرت صلواتُ الله عَلیهم أجمعین گسیخته میگردد و وجهه دلش به سمت امور غرور و زخرف دنیا و آرزوهای پیشین منعطف میشود؛ و در اینحال که وجهه اش به دنیا برگشته است جان میدهد. ولی مؤمن که دل به ابدیت سپرده و عاشق لقای محبوب و دلباخته مقام جمال او و تماشای مظاهر رحمت از نفوس قدسیه الهیه و ارواح طیبه دلباختگان حضرت اوست، کجا بدین وساوس توجه میکند؟
تمام این مناظر فریبنده و وساوس شیطان را دام فریب و شبکه صید می بیند و به آنها به دیده حقارت و تنفر می نگرد، و ابداً وجهه باطن خود را بدان منعطف ننموده، یکسره در انتظار فرمان دخول و پرواز در آسمان توحید مطلق، و سیر در اسماء و صفات حضرت رب ودود است و در همان حالیکه دل خود را بدان آسمان متوجه نموده روحش به عالم خلد می خَلد. و بنابراین مطلب، حضرت صادق علیه السلام میفرماید: به میتِ خود دائماً تلقین شهادتین کنید، تا او را در این وجهه تقویت و مدد کنید و صولت شیطان را درهم شکنید. در اطاق شخص محتضر، جُنب داخل نشود، انسان با وضو وارد گردد، قرآن بخوانید، «یاسین» و «صافات» بخوانید، دعای «عدیله» بخوانید، اطاق را معطر کنید؛ چون محل نزول ملائکه است و آنها از بوی عطر خشنود میشوند و شیاطین از بوی عطر می گریزند، از قرآن می گریزند، از ذکر بِسمِ اللَه الرحمنِ الرحیم می گریزند.
