در گفتگو با کارشناسان بررسی شد:روابط دختر و پسر قبل از ازدواج؛ بایدها و نبایدها
موضوع چگونگی روابط دختر و پسر قبل از ازدواج مبحثی است که دکتر مرضیه بهرامی،مشاور خانواده و ازدواج، دکتر فردوسی، روانشناس ،حجت الاسلام والمسلمین حسن ملک محمدی ،عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و دکتر مجید صفار نیا ، رئیس انجمن روانشناسان اجتماعی ایران، به بحث درباره آن پرداخته اند.
مشروح این گفتگو به شرح زیر است :
لطفا چگونگی رابطه دختران و پسران را قبل از ازدواج بررسی کنید و بفرمایید اینگونه روابط خوب است یا نه؟
بهرامی: جواب شما را با یک حکایت بیان می کنم . از بزرگی می پرسند که زن خوب است یا مرد؟ آن بزرگ در پاسخ می گوید کدام زن و کدام مرد؟ یعنی کیفیت یک موضوع است که باعث می شود ما راجع به آن بتوانیم نظر بدهیم. حالا ارتباط دختر و پسر قبل از ازدواج که ما آن دیدگاه میانه را به چهار مرحله تقسیم می کنیم .باید آشنایی صورت بگیرد اینکه در دوران قدیم می دیدیم که حتی دختر و پسر یکدیگر را نمی شناختند و نمی دانستند که قرار است با چه کسی زندگی تازه ای را شروع کنند .بعد از اینکه خطبه عقد خوانده می شد با یکدیگر آشنا می شدند معمولا پدر و مادرها بودند که برای آنها همسر انتخاب می کردند ما آن دیدگاه افراطی را اصلا نمی پذیریم و قبول نداریم اما اینکه دخترها و پسرها هم بدون آگاهی و تجربه و بدون اینکه بدانند با چه کسی قرار است آشنا شوند روابط داشته باشند درست نیست . آیا ابزار لازم برای محک زدن را دارند . متاسفانه بسیاری از مادر و پدرها چون تجربه آشنایی قبل از ازدواج را خودشان نداشتند می گویند ما که نمی خواهیم زندگی کنیم اینها می خواهند زندگی کنند پس خودشان انتخاب کنند. آیا واقعا آنها خودشان ابزارهای لازم برای شناخت را دارند. در این مرحله قرار است این آشنایی به ازدواج بپیوندد ، قرار نیست که یک دوستی را داشته باشندو بعد از ۶ ماه یا یکسال تازه ببینند که بدرد هم می خوردند یا نه ؟یک مرحله آشنایی است یا مرحله هیچ تعهدی که در آن ما در قبال یکدیگر هیچ تعهدی نداریم فقط آشنا شدیم. با لایه های سطحی شخصیت یکدیگر می خواهیم آشنا شویم. این آشنایی قرار است شناختی به ما بدهد که ما با آن شناخت بتوانیم تصمیم بگیریم در آن مطرح شده که ما شما را خلق کردیم از جنس زن و مرد تا در کنار یکدیگر آرام بگیرید . ما این را با بررسی بلوغ های ۸ گانه طی این مدت در نهایت طی آن شعاری که عاقلانه تصمیم بیگیریم عاشقانه شروع کنیم و ماهرانه ادامه دهیم پیش خواهیم رفت.
این چهار مرحله چه چیزهایی است و آیا برای دختر و پسرها پیش می آید؟
بهرامی: دختر خانمی برای مشورت آمده بود و می گفت با آقا پسری ۱۰ سال است که دوست است طی این ده سال قهر و دعوا کرده ایم و از دید خودشان پدر ومادرشان هم خبر داشتند و بعد از ده سال با تمام توهین ها و تحقیرهایی که این دختر خانم شده بود می خواست بداند ازدواج کند یا نه . گفتم از همان ابتدا جاده را اشتباه رفتی ما این چهار مرحله را عرض می کنیم . خیلی وقت ها دختر و پسرها بعد از اینکه دو سه سال با هم دوست هستند تصمیم می گیرند با هم ازدواج کنند . برای مشورت می آیند . ما می گوییم پدر و مادر با فرزندانشان ارتباط داشته باشند تا فرزندانشان با آنها مشورت کنند و به فرزندانشان در شناختن طرف مقابلشان کمک کنند.
از بعد شرعی و روانی آیا روابط بین دختر و پسر قبل از ازدواج درست است؟
ملک محمدی: اسلام دین محبت است. وپیامبر اسلام (ص) فرموده اند اساس اسلام محبت است. دوستی و صحبت کردن در ابعاد و چارچوب های اسلام و ارزشهای دینی می تواند آثار مثبتی داشته باشد . لیکن صحبت تا کی ، تا کجا و با چه شرایطی باشد . این ها مباحثی است که نیاز به دقت و تامل دارد. درباره روابط دختر و پسر قبل از ازدواج باید گفت اگر این روابط با رعایت ملاکهای دینی باشد و موازین شرعی و احکام حیات بخش اسلام در آن مرزهای محرم و نامحرمی رعایت شود و آن هم با هدفی مقدس یعنی همین ازدواج که محبوبترین کانونی است که خداوند متعال آن را دوست دارد باشد اشکالی ندارد. بنابراین اگر چنانچه فردی قصد قطعی برای ازدواج داشته باشد اسلام اجازه می دهد که این دو نفر با هم دیدار و گفتاری داشته باشند . با هم صحبتی داشته باشند و از افکار و عقاید یکدیگر آشنا شوند.
رابطه بین دختر و پسر تا چه حد و به چه صورت باشد می تواند مفید باشد؟
ملک محمدی: این رابطه کوتاه در همان حدی که در ارزشهای جامعه اسلامی نه جامعه غربی متعارف است مناسب است. گاهی افراد چندین ماه با هم رابطه دارند و رفت و آمد می کنند تا یکدیگر را بشناسند ولی این روابط از همان ابتدا مبهم است و پایان مثبتی هم نخواهد داشت. ما در یک جامعه اسلامی صحبت می کنیم و بعنوان پیروان دین اسلام باید تمام حرکات و گفتار و کردارهایمان مطابق دین اسلام و آیات نورانی قرآن باشد . جوانان ما می دانند آنچه که موجب تداوم و تحکیم کانون خانواده می شود پایبندی به دستورات دینی است و از همان آغاز باید این امر رعایت شود. افرادی که دین مدار تر هستند زندگی های بهتر و محکم تری دارند . به همه شنوندگان عزیز تاکید می کنیم که روابط را در حد ضرورت رعایت کنند. پدر و مادر طرفین حضور دارند و پسر و دختر خانم در یک اتاق دیگر می توانند صحبت کنند اگر حتی نیاز به این بود که به صورت یکدیگر نگاه کنند اشکالی ندارد و در این حد اسلام اجازه می دهد. وقتی طرفین با رعایت حد متعارف به آشنایی های کلی در مورد یکدیگر رسیدند اسلام اجازه می دهد که آنها در حد ۵تا ۱۰ دقیقه با یکدیگر در مورد جزئیات صحبت کنند. اما ارتباط به مدت چند ماه را من صلاح نمی دانم مگر اینکه رفت و آمدهای فامیلی باشد.
بهرامی: شاید سالها قبل این تربیت دینی پیش می آمد که دختر و پسرها بدانند که خلاف شرع است اما آیا الان تربیت دینی در خانوادهای ما حاکم است ؟ تا این توصیه شما را بپذیرند که شرعا روابط دختر و پسرها درست نیست. خانمی اگر بخواهد یک جفت کفش بخرد چند ساعت یا چند روز وقت می گذارد و آقایان هم اگر بخواهد مثلا ماشینی بخرند یک هفته و شاید بیشتر وقت می گذارند . حال وقتی قرار است یک فرد جفت خودش را عاقلانه انتخاب کند آیا در عرض ۵ دقیقه در حضور خانواده می تواند شناختی در مورد آن فرد پیدا کند . در این مدت به چه شناختی می تواند برسد.
ملک محمدی: موضوع ازدواج نکته مهمی است و موضوع ریشه ای و پایه است که در زندگی بسیار مهم است. درست است در مورد خرید اجناس چندین بار آن جنس بررسی میشود در مورد ازدواج هم باید بسیار بررسی شود و باید صحبتهایی صورت گیرد ولی در حد متعارف آن اسلام اجازه نمی دهد که محرم و نامحرم خلوتی داشته باشند و با هم بیش از حد ضرورت صحبتی داشته باشند.می توانند صحبتهایشان ادامه داشته باشد اما در حدی که ضرورت ایجاب می کند . مثلا در جلسه اول بخواهند به مباحث اعتقادی بپردازند و در جلسه دوم به مباحث تحصیلی و در فرصت دیگر به شیوه های زندگی بپردازند. می تواند پدر و مادر حضور داشته باشند و دختر وپسر هم در گوشه ای صحبت کنند که این روابط تعریف شده و با رعایت حقوق یکدیگر می باشد. زمانی دلمان را به همین خواب و خیالها خوش کنیم که اینهااحتمال دارد با یکدیگر ازدواج کنند حال یک روز، یک هفته و یک ماه و چندین ماه مدام این روابط ادامه پیدا کند این اصلا کار عاقلانه و اسلامی محسوب نمی شود غیرت دینی به ما اجازه اینگونه کارها را نمی دهد.
نظر شما در رابطه با روابط دختر و پسرقبل از ازدواج چیست ؟ آیا می توان مراحلی در نظر گرفت که در این مراحل با هم آشنا شوند و صحبت کنند؟
صفاری نیا: سال گذشته آمار طلاق ۱۳.۶درصد رشد داشته است . ۱۲۵ هزار واقعه طلاق در سال گذشته به ثبت رسیده است . این آمار به ما نشان می دهد که ما باید در فرایند ازدواج ها یک تغییرات و بازنگری داشته باشیم . وقتی ما دین کاملی داریم که آئین های بزرگی در ارتباط با ازدواج و همسرداری دارد( قطع تماس)
بهرامی : ما باید تکلیف خودمان را با خودمان مشخص کنیم . در ارتباط مان دارای یک معجون هستیم. بعضی جاها حتما مذهب را در نظر می گیریم و الگویمان می شود مذهبی بعضی جاها الگویمان می شود شیوه های غربی ، بعضی جاها هم سنتی نگاه می کنیم. در حقیقت آداب و روشهای ما یک معجون است مشخص نیست باید چه کاره باشیم و چه رفتاری راانجام دهیم .ما باید ببینیم که با چه دیدی باید به بحث ازدواج نگاه کنیم. با توجه با اینکه ما اصلا کاری نداریم که در جامعه مذهبی زندگی می کنیم . زمانی دختر و پسر با هم زندگی می کنند که خطبه عقد جاری شده باشد در اینجا مذهب را جلو می آوریم . پس یک مقدار عقب تر هم باید همین دیدگاه مذهبی را داشته باشیم اما با توجه به آماری هم که آقای دکتر دادند به واقع نشان داده شده که سلب مسئولیت خانواده ها که کارها را به خود جوانان واگذار کردند نتایج خوبی نداشته است . پس اگر ما نخواهیم شیوه قبل را برویم و این نظارت خانواده ها را هم نداشته باشیم پس چه چیزی را باید دست جوانان بدهیم.. اسلام می گوید اگر خواستید کسی را بشناسید با او همسفر و هم سفره شوید. هم خانواده ها و هم دختر و پسرها به این بلوغ های ۸ گانه اشراف داشته باشند و بعد این ارتباطات را بررسی کنند.
صفاری نیا: در ارتباط با زوجینی که مشکلات خانوادگی داشتند و به یک کلینیک مراجعه کردند مطالعه ای را اواخر سال ۸۸ انجام دادیم. دیدیم مشکلات عمده این خانواده ها در مرحله اول یک شکایت است ودر مرحله بعدی عامل استقلال اقتصادی و بعد استقلال عاطفی است که پیامد همین استقلال اقتصادی است . عامل بعدی وابستگی است که بخاطر فقدان اقتصادی است و عوامل دیگر خشم و عصبانیت است. طبق صحبتهای خانم بهرامی یک عامل مهم این است که چه ملاکهایی برای ازدواج داریم . اگر از دخترهای الان ملاک ها را بپرسیم می بینیم که آنها می خواهند با فردی که ازدواج خواهند کرد از نظر اقتصادی مستقل باشد .وجهه اجتماعی خوبی داشته باشد درس خوانده هم باشد . به تنها چیزی که توجه نمی شود استقلال عاطفی است. رشد جوانب مختلفی دارد شما رشد فیزیکی دارید و رشد اجتماعی و رشد شناختی دارید. یک رشد عاطفی هم وجود دارد. به نظر من الان آن چیزی که در ازدواج ها به آن توجه نمی شود همان رشد عاطفی است. باید دید که اینها چقدر استقلال عاطفی دارند و چقدر می توانند مستقل از خانواده هایشان تصمیم گیری کنند . دختر و پسرها باید حداقل ۲۰۰-۳۰۰ ساعت با هم صحبت کنند تا به یک آشنایی مختصر برسند . و فضا باید به گونه ای باشد که در مذهب و دین ما مرسوم باشد و دختر و پسر باید در یک فضای کنترل شده در این مدت زمان صحبتهای عمیقی داشته باشند . و فقط با سوال و جواب شناخت ایجاد نمی شود و باید مشاوره ای هم داشته باشندو همچنین در این رابطه کتابهایی هم مطالعه کرده باشند و در سایه مشاوره و آموزشهایی که می بینند ممکن است تصمیم گیری خوبی برای ازدواج داشته باشند. باید تغییر استراتژی بدهیم . دین به این بزرگواری و پیامبرانی به این بزرگواری و تاریخی به این گستردگی داریم باید فکر کنیم و برنامه ریزی ها را عوض کنیم و جلسات کارشناسانه بگذاریم و نظات را بگیریم و استفاده کنیم.
