روش‌های تقویت تمرکز و دقّت

این مقاله: آمادگی برای مطالعه
 تعیین زمان و مکان مطالعه
یکی از راه‌های برقراری تمرکز حواس، این است که مطالعه در آن ساعت از روز انجام گیرد که برای فرد، مناسب‌تر است. امّا تعیین مناسب‌ترین زمان برای مطالعه، کاری دشوار است و به عادات فردی بستگی دارد. برخی افراد عادت دارند تا نیمه‌های شب بیدار بمانند و با استفاده از سکوت و آرامش شبانه، با خیالی راحت و آسوده مطالعه کنند؛ برخی دیگر عادت دارند شب‌ها، زود بخوابند و صبحِ زود از خواب بیدار شوند و به مطالعه بپردازند. با این توصیف تعیین زمان و مقدار مطالعه، باعث آگاهی از تمام زمینه‌ی مطالعه، برقراری تمرکز حواس، عدم سردرگمی، جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی و فهم بهتر مطالب می‌شود.
 
«والتر پارک» در کتاب خود به نام «چگونه درس بخوانیم؟» چنین می‌نویسد:«موفّقیّت یا عدم موفّقیّت شما در تحصیلات دانشگاهی، مستقیماً به این امر بستگی دارد که چگونه از وقت خود استفاده می‌کنید ؟ موفّقیّت در دانشگاه و البته در مقاطع تحصیلی پایین‌تر نیز بستگی به استفاده‌ از زمان دارد.» محیط آشنای یک اتاق مشخّص، در حین مطالعه موجب انصراف کم‌تر و تمرکز بیش‌تر حواس می‌شود، زیرا لوازم آن اتاق، هر روز پیش چشم شما است و کم‌تر توجّهتان را به خود جلب می‌کند. به‌علاوه اگر هر روز به وقت مطالعه در اتاق معیّنی بودید، کم‌کم ذهنتان عادت می‌کند که به محض رسیدن به آن اتاق، آماده‌ی تمرکز حواس و فراگیری شوید.» بنابراین ثابت بودن مکان مطالعه و مشخّص بودن آن، به علّت دسترسی به آن و فراهم بودن وسایل موردنیاز از قبیل کتب درسی، دفاتر، کتاب لغت، خط‌کش، قلم و نظایر آن جهت مطالعه، موجب تمرکز حواس بیش‌تر و آمادگی ذهنی هنگام مطالعه می‌شود. پس یکی از بهترین‌ راه‌های برقراری تمرکز، اختصاص دادن یک اتاق مجهّز به آن‌چه لازم دارید، در موقع مطالعه است. این اتاق خیلی زود مناسب تمرکز و یادگیری‌تان شده و کار شما را به‌طور خودکار راحت‌تر می‌کند و بعد برایتان یک عادت مفید می‌شود. «برای داشتن تمرکز به هنگام مطالعه، ابتدا باید خود را از دنیای خارج جدا کنید و محیط مناسبی برای مطالعه بر گزینید. چنین محیطی باید آرام، روشن و دارای هوای مناسب باشد. هیچ چیز به اندازه‌ی سر و صدا، خسته کننده و مانع تمرکز حواس نیست. ایجاد محیط کار مناسب، به‌دلیل ایجاد آرامش و شرایط مناسب اهمیّت دارد و زمینه‌ای است برای تمرکز و دقّت.
یاد بگیر که بگویی «نه!»
زمانی‌که تصمیم گرفتید باید مطالعه کنید، امّا دوستان یا هم اتاقی‌های شما درخواست می‌کنند که دور هم جمع شوید، هنرِ گفتن «نه» را در خود تقویت کنید. اگر این اراده در شما ضعیف است، می‌توانید روی درِ اتاق مطالعه‌ی خود بنویسید: «مزاحم نشوید» اگر موفّق نشدید، می‌توانید کارهای دیگری انجام دهید که نشان دهد، شما دوست ندارید که کسی باعث از هم گسیختن افکار شما شود.
 ترک افکار منفی و داشتن افکار مثبت
 
مطالعه‌ی عمیق و یادگیری ثمربخش وقتی حاصل می‌شود که فرد تصوّر مثبتی از خود داشته باشد و به خود اعتماد کند. زیرا اعتماد به خود در موفّقیّت مؤثّر است و مهارت و نیرو را افزایش داده و مغز را سالم‌تر می‌کند. وقتی می‌خواهید کاری انجام دهید، از گفتن کلماتی همانند «نمی‌خواهم، نمی‌دانم، نمی‌توانم» بپرهیزید. جمله‌ی «این کار محال است» را از دفتر زندگی خود خط بزنید، ترس و بدگمانی و بی‌ارادگی را از ذهن خود دور کنید. هرگز به خویشتن اجازه ندهید که هیجانات و افکار منفی، شما را در خود غرق سازد و تمرکز حواسّ شما را مختل کند. اعتماد به نفس داشته باشید و پیوسته با خود تکرار کنید که «من قادر به انجام کار هستم، من می‌توانم انجام دهم و باید انجام دهم.» بدین طریق تفکّر مثبت را در خود پرورش می‌دهید. قوی بودن اعتماد به نفس، احساس شعف و شادی را در شما به‌وجود می‌آورد و در حالت شادمانی از تمرکز حواسّ خوبی برخوردارید، بهتر فکر می‌کنید، بهتر مطالعه می‌کنید و نتیجه‌ی کارتان نیز، بهتر می‌شود.
 
«مارگریت کوربت» می‌نویسد: «انسان در بحر اندیشه‌های خوشایند، حافظه‌ی بهتری پیدا می‌کند و ذهن در حالت آرامی قرار می‌گیرد و میل به یادگیری را در خود به‌وجود می‌آورد.» لذا خودپنداری مثبت، مهم‌ترین کمک برای تمرکز و یادگیری است. اگر بتوانیم تصوّرات غلط و منفی را از ذهن خود دور نموده و تصوّرات مثبت را جایگزین کنیم، می‌توانیم علاقه به مطالعه و یادگیری را در خود ایجاد کنیم ؛چرا که علاقه به مطالعه، شرایط اصلی و اساسی ایجاد تمرکز حواس به هنگام مطالعه است. «آلفرد آدلر» روانشناس مشهور، در دوره‌ی جوانی در درس ریاضی بسیار ضعیف بود. معلّمش این موضوع را با والدینش در میان گذاشت. آن‌ها باور کردند که آدلر در درس ریاضی ضعیف است، آدلر هم این موضوع را پذیرفته بود. یکی از روزها که معلّم، مسئله‌ای را روی تخته نوشته بود و شاگردان کلاس از حلّ مسئله عاجز مانده بودند، آدلر جواب مسئله را پیدا کرد، پای تخته رفت و در میان حیرت همگان، مسئله را حل کرد. او فهمید که توانایی درک و فهم مطالب درس ریاضی را دارد، استعدادش را باور کرد، تصوّرات مثبت را جایگزین تصوّرات منفی کرد و از آن به بعد یکی از دانش‌آموزان ممتاز در درس ریاضی شد.