به نظر میرسد سلولهای ایمنی و ارتباط آنها با مغز، سهم مهمی در یادگیری و حافظه دارند. شاید علت اختلال حافظه در پیری،تضعیف سیستم ایمنی باشد،در این صورت، میتوان دارویی برای افزایش حافظه ساخت.
یکی از مشکلات مهم پا گذاشتن به سن،اختلال در حافظه است. وقتی سن افراد بالا می رود، چه اتفاقی در مغزشان میافتد که حافظه خود را از دست می دهند؟ مطالعات جدید نشان میدهند که در این زمینه هم سیستم ایمنی را میتوان سرزنش کرد. اگر چنین باشد،آیا با تقویت سیستم ایمنی بدن می توان حافظه را قوی نگه داشت؟
به گزارش نیوساینتیست، جاناتان کیپ نیز، از دانشگاه ویرجینیا، از پژوهشگرانی است که فکر می کند پاسخ این سوال میتواند مثبت باشد. به دنبال مطالعاتی که نشان میداد پاسخ ایمنی بدن می تواند در ترمیم سلولهای عصبی کمک کننده باشد،کیپ نیز و گروهش، گروهی موش تولید کردند که فاقد سلول های سی.دی۴ بودند.
سلولهای سی.دی.۴ دستهای از سلولهای تی و در واقع نوعی از سلولهای ایمنی بدن هستند. آنها متوجه شدند که این موشها در تکالیفی که نیاز به یادگیری و حافظه داشت خیلی ضعیف عمل میکردند،اما با تزریق سلول های سی.دی۴ ،حافظه آن ها بهتر کار می کرد. به طور مشابهی، وقتی سلولهای سی.دی۴ را در موشهای سالم از بین بردند، حافظه آنها مختل شد.
اما چه اتفاقی در مغز میافتد؟
آزمایشهای بعدی نشان داد که یادگیری باعث پاسخ استرس خفیفی در مغز می شود. در نتیجه این پاسخ، سلولهای سی.دی۴ روانه غشایی میشوند که مغز را احاطه می کند. در آنجا، آی.ال۴ آزاد می شود که هم پاسخ استرس را خاموش می کند و هم به سلولهای آستروسیت پیام می دهد پروتئینی آزاد کند که یادگیری را افزایش می دهد.
البته هنوز به درستی روشن نیست که مطالعاتی از این قبیل بر روی حیوانات،کاملا به یادگیری و حافظه انسان هم مربوط باشد،اما شواهدی وجود دارند که به طور غیرمستقیم از این امر حمایت می کنند.
برای مثال، بیشتر داروهای شیمی درمانی،سیستم ایمنی را تضعیف می کنند. شاید به همین دلیل بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی هستند،اغلب نشانه های اختلالی را نشان می دهند که به شیمی مغزی شهرت دارد، اختلالی که در آن توانایی های شناختی فرد دچار آسیب می شود و حافظه هم ضعیف می شود.
این سری مطالعات تازه که نشان می دهند، سیستم ایمنی بسیار بیشتر از آنچه تا به حال تصور می شد، بر عملکرد مغز و در نتیجه رفتار و شخصیت ما موثر است
بنابراین، شاید دلیل کندی مغز در سنین بالا را هم باید در سلول های ایمنی جستجو کرد. به گفته محققین، با افزایش سن، اولین گروه سلولی که آسیب میبیند، سلولهای تی هستند. البته هیچکس نمی گوید این تنها دلیل ابتلا به اختلالاتی مثل دمانس یا زوال عقلی است، اما می تواند یکی از دلایل آن باشد.
ولی اگر واقعا سلول های سیستم عصبی در حافظه انسان سهم دارند، پس آیا می توان دارویی ساخت که با آن، حافظه بهبود یابد؟
در حقیقت کیپنیز دارویی تقویت شناختی بر پایه سیستم ایمنی برای موشها ساخته و هدف کوتاه مدت مطالعه خود را درمان سندرم رت اعلام کرده است. سندرم رت یک اختلال رشدی است که با مشکلات رفتاری همراه است و اخیرا مرتبط با سلول های تی غیرعادی در بدن افراد، تشخیص داده شده است.
در نهایت، کیپ نیز بر این باور است که این قبیل داروها، نه فقط برای بازگرداندن حافظه و توانایی های شناختی افراد سالمند کاربرد دارد، که برای تقویت حافظه افراد سالم هم می تواند مفید باشد.
وی در این باره می گوید: “شاید اگر یک فرد خیلی تیزهوش داشته باشید، نتوانید او را تیزهوش تر کنید؛ اما اگر فقط یک فرد عادی را انتخاب کنید،ممکن است بتوانید حافظه او را تقویت کنید.”
البته ایده بسیار جذابی است. این سری مطالعات تازه که نشان می دهند، سیستم ایمنی بسیار بیشتر از آنچه تا به حال تصور می شد، بر عملکرد مغز و در نتیجه رفتار و شخصیت ما موثر است، دری تازه به زمینهای جدید گشوده که پر از اما و اگرهای علمی جدید است. اما پیش از به کارگیری آنها، باید به آن فکر کرد.
اگر حق با کیپنیز باشد و بتوان با تقویت سیستم ایمنی به طور خاص،حافظه افراد را دستکاری کرد،این کار چه عواقبی را به همراه خواهد داشت؟ پیش از انجام چنین کاری، بسیاری از مولفه ها باید ارزیابی شوند.
آزمایش موفق ژن درمانی برای رفع مشکل حافظه
به گزارش بی.بی.سی دانشمندان آمریکایی از این روش برای افزایش میزان مواد شمیایی استفاده کرده اند که به افزایش ارتباط بین سلول های مغزی منجر می شود. به گزارش نشریه نیچر، این ارتباط در بیماران مبتلا به آلزایمر مختل می شود.
سازمان خیریه ای که به انجام تحقیقات در مورد آلزایمر کمک می کند، اعلام کرده است که در این مطالعه، روشی برای جلوگیری از کاهش مخابره پیام الکتریکی بین سلول های عصبی مغز ارایه شده است. افزایش جمعیت مسن در بسیاری از کشورهای جهان سبب رشد شیوع بیماری آلزایمر و دیگر انواع دیمنشیا یا زوال عقل، شده است.
محققان موسسه بیماری مغز و اعصاب گلدستون در سانفرانسیسکو می گویند، افزایش این ماده شیمیایی مغز که یک پروتئینی در غشاء سلول های عصبی به نام EphB2 است، می تواند از وخامت این بیماری بکاهد و حتی از بروز بدترین اثرات آن جلوگیری کند.
نتایج این تحقیق نشان می دهد که این ماده شیمیایی نقش مهمی در حفظ حافظه دارد که در بیماران مبتلا به آلزایمر از بین می رود.
یکی از مهم ترین مشخصاتی که در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر دیده می شود، ساخت پلاک هایی از توده های یک ماده پروتئینی سمی به نام امیلوید است. ادامه تجمع این توده ها به مرگ سلول های مغز منجر می شود.
به نظر می رسد از دیگر مشخصات امیلویدها توانایی آن ها برای وصل شدن به EphB2 ها است که منجر به کاهش میزان این پروتئین در مغز می شود.
این موضوع تا حدودی عوارض این بیماری را بر روی حافظه توضیح می دهد. در جریان این پژوهش میزان EphB2 در مغز موش ها تغییر داده شد؛ کاهش این پروتئین در موش های سالم، عوارض از دست دادن حافظه، شبیه به آن چه در آلزایمر رخ می دهد را ایجاد کرد و افزایش این پروتئین در موش های مبتلا به آلزایمر منجر به کاهش عوارض مربوط به کمبود حافظه شد.
دکتر لنارت موک فردی که این مطالعات را رهبری کرده است، می گوید، تیم تحقیقاتی او از دستیابی به این نتیجه هیجان زده شده است. با این حال، محققان بریتانیایی می گویند، یافته این تحقیق با این که جالب است، اما پاسخی قطعی برای درمان بیماری آلزایمر نیست.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
منابع:
بهنوش خرمروز- خبرانلاین
ایرنا
