پرسش. چرا شیعه برخلاف نظر اهل تسنّن، نماز ظهر و عصر را با هم میخواند؟
پاسخ: نخست اینکه حفظ وحدت بین مسلمانان لازم است. این اصل بر سایر اصول حاکم است؛ پس نباید به اختلاف شیعه و سنی دامن زد.
دوم اینکه اختلاف اهل تسنن با شیعه کمتر از اختلاف فرقه های اهل سنت با هم هستند؛ چنانکه بین معتزله و اشاعره در مباحث اعتقادی اختلاف وجود داشت و چنانکه در مسئله جبر و تفویض دو گروه شدهاند و شیعه نظریه اعتدالی دارد. فرقههای اهل سنت در احکام و مسائل شرعی نیز اختلاف دارند و این اختلافات کمتر از اختلاف شیعه و تسنن نیست.
سوم اینکه بررسی تطبیقی بین احکام فقهی شیعه و اهل تسنن در بین علمای شیعه رواج داشته است و در کتابخانه های شیعی مجامع روایی اهل سنت نیز یافت میشود؛ درحالیکه اهل تسنن چنین نیستند که اگر چنین بود، بسیاری از اختلافات حل میشد.
چهارم اینکه معتقدات شیعه و معارف شیعی از عمق و وسعت و عقلانیت آن خبر میدهد. کتب روایی «الکافی» به تنهایی بیشتر از همه «صحاح سته» اهل سنت روایت دارد.
پنجم اینکه مستند معارف شیعه از صدر تاریخ اسلام تا الان، قرآن و سنت بوده است. و روایاتی که از ائمه معصومین علیهم السلام نقل شده اطمینان آورند؛ چراکه «اَهْلُ الْبَیْتِ اَعْلَمُ بِما فِی البَیْتِ»؛ اهل خانه از آنچه در خانه است، آگاه ترند.(بحارالانوارف ج ۸۸، ص ۲۱۴. )
ششم در کتاب «اولیات» از سیوطی که در آن نام کسانی آمده است که اولین بار قانونی را وضع کردهاند، آمده که اقامه نماز مستحبی بهصورت جماعت توسط خلیفه دوم وضع شد. تحریم متعه در نکاح و تمتع در حج نیز چنین بود و نیز تکبیر نماز میت توسط وی بدل به چهار تا شد و اجرای سه طلاق در یک مجلس جایز شمرده شد. تبدیل حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل به الصلاهُ خیرٌ مِنَ النومِ، بدعت اوست.
بعد از مطرح کردن این مقدمات به اصل بحث پرداخته میشود:
سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، جمع خواندن نماز ظهر و عصر بوده است.
البته این سنت در حالت باران یا در زمان جنگ مورد تأیید اهل سنت نیز هست. امّا در غیر این موارد، هم اهل شیعه و هم اهل سنت روایات متعددی دارند که در آنها خبر داده شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در زمان حیات خویش بین دو نماز ظهر و عصر جمع کرده، درحالیکه غیر صورت اضطرار بوده است. (وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۲۲۵.) در روایت است که آن حضرت صلی الله علیه و آله بین دو نماز ظهر و عصر جمع کرد بدون آنکه در سفر باشد یا خوف حمله دشمن باشد؛ آنگاه حضرتش فرمود: اراده کردهام تا بر امتم آسان بگیرم. ( همان، ص ۲۲۱)
از سویی دیگر کسی از اهل سنت نگفته است که در صورت وجود نداشتن عذر، جمع کردن بین آن دو خلاف است بلکه جدا خواندن نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا را ارجح میدانند.
امّا در نمازهای جماعت که مردم برای خواندن نماز، دعوت میشوند جمع آسانتر است و همین مطلب در روایات اهل سنت و نیز در روایات شیعه آمده است. روایات شیعه که از سوی اهل بیت علیهم السلام نقل شدهاند از باب اطمینانی که به سخن آنهاست، بیانگر سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله میباشند. نکته دیگر آنکه مراد از جمع کردنی که اهل سنت مورد اشکال قرار دادهاند جمع کردن بین نماز ظهر و عصر به یک اذان است ـ چنانکه در روایات نیز به این صورت آمده است ( علاوه بر روایت قبلی، میتوان به روایاتی مراجعه کرد که جمع بین نماز مغرب و عشا در عرفات هنگام کوچ کردن را جایز میشمارد و مراد از جمع، خواندن دو نماز به یک اذان و دو اقامه است. مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۱۴۳) ـ امّا شیعه چنین جمع کردنی را در عمل انجام نمیدهد بلکه به دلیل فاصله شدن زمان بین دو نماز و مشغول شدن نمازگزاران به نوافل، اذان دوم نیز گفته میشود.
خلاصه آنکه جمع بین دو نماز در سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز آمده است؛ افزون بر اینکه شیعه با گفتن دو اذان برای دو نماز در واقع جمع نکرده است.
