خوراکی که انسان می خورد همچون بذری است که در زمین ریخته می شود، اگر حلال و پاکیزه باشد، اثرش در قلب که به منزله سلطان بدن است ظاهر خواهد شد و قلبی می شود سرشار از صفا و از اعضاء و جوارحش جز خیر و نیکی نمی تراود. لکن اگر خوراک، پلید و حرام باشد قلب را کدر و تیره خواهد نمود.
در نگاه اسلام، اقتصاد موضوع بسیار مهمی است و به آن بسیار توجه شده است؛ چرا که نیازهای بدن و جسم انسانی از این راه تامین می‌شود و پاکی و ناپاکی لقمه بر فکر و اندیشه و ایمان و باورهای قلبی او تاثیر مستقیمی به جا می‌گذارد؛ چنانکه امام حسین (علیه السلام) خاستگاه شقاوت مردم کوفه را لقمه‌های حرام می‌داند.
اصولا دستاوردها و درآمدهای انسانی بیانگر شخصت هر انسانی است. به این معنا که هر چه انسان کسب می‌کند، نشان می‌دهد که دارای چه شخصیتی است و همچنین آینده او را تعیین می‌کند. از این رو در روایات بسیاری به انسانها سفارش شده به طعام و خوراکی که جسم و روح از آن بهره مند می‌شود دقت بسیار کنند که شخصیت و سرنوشت انسان در گرو آن است.
در بیانی خداوند این موضوع را این گونه بیان می کند: «ای مردم! از آنچه در زمین حلال و پاکیزه است، بخورید و پیرو برنامه های شیطان نشوید که البته او با شما آشکارا دشمنی دارد».(۱)
در جایی دیگر می خوانیم که: «یَا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا»: ای فرستادگان! از غذاهای پاک بخورید و عمل صالح انجام دهید.(۲)
از ترتیب دو جلمه «از غذاهای پاکیزه بخورید» و «عمل صالح انجام دهید» به دست می‌آید که غذای حلال زمینه را برای اعمال صالحه مهیا می‌نماید.
تأثیر لقمه در دیندار بودن
در بیانی امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «لا تَدَعْ طَلَبَ الِّرزْقِ مِنَ الحَلالِ، فَاِنَّهُ وَ عَوْنٌ لَکَ عَلی دینکَ»: طلب روزی حلال را فرو نگذار، که روزی حلال تو را در دینداری کمک می‌کند.(۳)
از این روایت به دست می‌آید، کسانی که در اعتقاداتشان سست شده‌اند و در بسیاری از دستورات دینی سهل انگاری می‌کنند، این حالت ریشه در رزق و روزی آنان دارد، چنانچه اگر روزی، حلال بود انسان را بر فرامین الهی یاری می‌نمود.
کسب روزی حلال سخت است
قال النبی(صلی الله و علیه وآله) « الشَّاخِصُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ الْحَلَالِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّه» کسی که به خاطر خداوند در جستجوی روزی حلال از مکانی به مکان دیگر مسافرت می‌کند مانند رزمنده‌ای است که در راه خدا جهاد می‌کند.(۴)
لقمه حلال، دعا را مستجاب می کند
مردی خدمت پیامبر(صلی الله و علیه وآله) آمد و عرض کرد دوست دارم دعایم مستجاب شود، حضرت فرمودند: « طَهّرْ مَأکَلَکَ وَ لا تُدْخِلْ بَطْنَکَ الْحَرَامَ »: غذای خود را پاک کن و از هر گونه غذای حرام بپرهیز.(۵)
کلام آخر
در نظام هستی، هر کاری اثری بر جای می‌گذارد؛ هر چند در مواردی نتوان این تأثیر را با چشم ظاهری دید.
مثلا عمل زنا و نکاح چه فرقى با هم دارند که یکى گناه شده و دیگرى ثواب، با اینکه سکناتی که عمل، از آن تشکیل یافته در هر دو یکى است؟
و همچنین خوردن که در حلال و حرام یکى است؟ اگر دقت کنیم خواهیم دید تفاوت این دو در موافقت و مخالفت خدا است، مخالفت و موافقتى که در انسان اثر گذاشته و در نامه اعمالش نوشته مى شود، نه خود نفس فعل، چون نفس و حرکات و سکنات که یا آن را زنا مى گوییم و یا نکاح، به هر حال فانى شده از بین مى رود و تا یک جزئش فانى نشود نوبت به جزء بعدى اش نمى رسد و پر واضح است که وقتى خود فعل از بین رفت عنوانى هم که ما به آن بدهیم چه خوب و چه بد فانى مى شود.
و حال آنکه ما مى گوییم: عمل انسان چون سایه دنبالش هست، پس مقصود آثار عمل است که یا مستلزم عقاب است و یا ثواب و همواره با آدمى هست تا در روز « تُبْلَى السَّرائِرُ» خود را نمایان کند. (۶) و این گونه است که از دید ظاهری فرقی بین غذای حلال و حرام نیست، ولی لقمه حرام و حلال تأثیری بر جان و شخصیت آدمی دارند که کشف آن از محدوده علوم ظاهری بشر خارج است.
بنابر این همانگونه که انسان سعی دارد غذایش از هر نوع آلودگی ظاهری به دور باشد، به همین خاطر غذاها را در ظرف های سرپوشیده و دور از دست های آلوده و گرد و غبار نگهداری می‌کند، باید تلاش نماید غذای خود و خانواده اش را از هر نوع آلودگی به حرام نیز حفظ نماید.پی نوشت:
۱- بقره، آیه ۱۶۸
۲- مومنون، آیه ۵۱
۳- الحیاه، ج۴، ص۶۵۰
۴- بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۱۷
۵- وسایل الشیعه، ج۱۴، باب ۴۶۷
۶- ترجمه المیزان، ج۱۵
