الف. از لحاظ گویایی باید:
۱. خواننده با یک نگاه، عبارت را درست بفهمد و درست بخواند.
۲. کلمات را حذف یا پس و پیش نکند یا کلمه‌ای را از خود بر آن‌ها نیفزاید یا به کلمه دیگر تبدیل نکند و از تکرار کلمات اجتناب ورزد و سطرها را نیز با هم اشتباه نکند.
۳. آهنگ کلمات کاملاً رعایت شود، زیرا کلمات تأسف‌بار با کلمات شادی هماهنگ نخواهند بود.
۴. قطع و وصل جملات رعایت شود.
۵. سرعت مناسب موضوع بر حسب فهم شنوندگان مراعات شود.
ب. از لحاظ معنا باید:
۱. خواننده معنای کلمات را بفهمد یا از روی قراین عبارات به معانی آن‌ها پی ببرد.
۲. معنای جمله را به طور روشن بفهمد.
۳. معنای بندها (پاراگراف‌ها) را پشت سر هم بفهمد و ارتباط معانی آن‌ها را دریابد.
۴. معنای ضمنی تمام قطعه یا متن را بفهمد، مثلاً داستان‌های کلیله و دمنه را، که به زبان حیوانات گفته شده‌اند، بفهمد و بتواند آن‌ها را در عالم انسان دریابد. به عبارت دیگر عمق مطلب را درک کند.
۵. توانایی انتقاد از موضوع خوانده شده را داشته باشد، یعنی درست را از نادرست در موضوع خواندنی بشناسد و دریابد که تا چه اندازه، افکار موجود در متن با واقعیت منطبق است، چه مسأله مهمی در آن مطرح شده است، و چگونه آن را حل کرده‌اند و یا حل نشده باقی مانده است.
۶. معنای خواندنی، تجارب و شناخت خواننده را برانگیزد و این نیز در صورتی امکان دارد که او موضوع را کاملاً هضم کند و معانی موجود در موضوع، جزئی از معرفت و تجارب منظم خواننده شود.
۷. خواننده از آن‌چه از متن یاد می‌گیرد بتواند در زندگی عملی خود استفاده کند و سطح فکرش بالا رود.
پ. از لحاظ ارتباط بین خواننده و منابع خواندن:
۱. خواننده بتواند به منابع و مراجع خواندنی دسترسی پیدا کند، مثلاً وقتی می‌خواهد به کیفیت کشاورزی در کشور استرالیا پی ببرد باید بداند که از کدام منبع یا مرجع می‌تواند کمک بگیرد. به طور کلی منابع موثق در رشته‌های مورد علاقه‌اش را بشناسد.
۲. با روش استفاده از فرهنگ‌نامه‌ها، فهرست‌ها، و مراجع آشنا باشد و بتواند به آسانی، معارف مورد نیازش را از آن‌ها به دست آورد.
۳. با استفاده از کتاب‌خانه و چگونگی استفاده از فیش‌ها و برگه‌ها آشنا و توانا باشد.
۴. بتواند نمودارها، نقشه‌ها، و جدول‌ها را بخواند و بفهمد.
۵. بتواند کتاب‌خانه شخصی تشکیل و ترتیب دهد و کتاب‌ها را سالم نگاه دارد و طرز استفاده صحیح از آن‌ها را بداند.
حال ممکن است این پرسش مطرح شود که این توانایی‌ها و مهارت‌ها چگونه در یادگیرنده پیدا می‌شوند تا او خواننده خوبی گردد؟ پاسخ این خواهد بود که این امر به تدریج انجام می‌گیرد و راهنمایی مداوم معلم و اولیای دانش آموز، عامل عمده در آموزش مهارت خواندن به شمار می‌رود، به شرط این‌که خود ایشان از مهارت خوب خوانی بهره‌مند باشند.
