پنیر و انواع آن

عادات افراد برای انتخاب صبحانه بسیار متفاوت است. عدهای دوست دارند آب میوه و نیمرو بخورند و بعضی ها حلیم یا عدسی و برخی دیگر چای، مربا و کره را ترجیح می دهند اما بیشتر افراد به چای، نان و پنیر بیشتر از هر چیز دیگری برای خوردن صبحانه علاقه نشان می دهند. به هر حال، متخصصان تغذیه معتقدند که صبحانه هرچه باشد استفاده از لبنیات در آن بسیار مهم بوده و باید به عنوان یک اصل درآید. یکی از اعضای خانواده لبنیات، پنیر است که اگر در کنار سایر مواد مغذی مصرف شود، می تواند بخشی از نیاز بدن به کلسیم را برطرف کند.
مصرف پنیر از دیرباز رایج بوده است؛ عضوی از اعضای خانواده لبنیات که به دنبال اهلی کردن چهار پایان شیرده مثل بز، شتر یا گاومیش کشف شده است. در مناطقی بین آسیا و اروپا و در تبت و ایران شیر را هنوز هم مثل عهد قدیم تخمیر می کنند و از آن ماست و پنیر می زنند. گفته می شود که اولین مایه پنیر از شیره درخت انجیر به دست آمد و انسان های قدیمی بعد از آنکه برگ های درختان انجیر را در شیر می انداختند تا شیر ببندد، آن را روی سنگ می ریختند و پس از این که سفت می شد، برای این که آب آن کاملا گرفته شود، سنگ دیگری روی آن می گذاشتند. بعدها انسان یاد گرفت که از شکم حیوانات شیرخوار، مخصوصا خرگوشهای وحشی، مایه پنیر را به دست آورد و وقتی پنیر ساخته شد آن را در آفتاب خشک کند و نمک بزند و در لای برگ درختان بپیچد و آن را برای روزها و ماه های آینده مورد استفاده قرار دهد. تولید پنیر به صورت صنعتی در آغاز قرن بیستم شروع شد و آن زمانی بود که پاستور، اکتشافات خود را درباره تخمیر شیری آغاز کرد. فواید پنیر
پنیر غذای پروتئین دار کاملی است و منبع خوبی از پروتئین، کلسیم و فسفر می باشد و کاملا میتواند جای گوشت را بگیرد. به همین جهت گیاه خوارانی که گوشت نمی خورند به جای آن پنیر مصرف می کنند. پنیر به استثنای لاکتوز، موادی دارد که در شیر موجود است مثل پروتئین، چربی و ویتامین خصوصا ویتامینهای A و B. یکی از مزایای پنیر بر شیر هضم ساده تر آن است البته به استثنای پنیرهای خیلی چرب و یا خیلی تخمیر شده.
همانطور که گفتیم پنیر دارای کلسیم و فسفر بالایی است. برای داشتن استخوانهایی سالم نه تنها کلسیم لازم است بلکه مقدار فسفر نیز اهمیت دارد. در واقع نسبت کلسیم به فسفر دریافتی از برنامه غذایی است که در رسوب کلسیم در استخوان ها اهمیت دارد. برای داشتن استخوانی هایی محکم به ازای هر هزار میلی گرم کلسیم ۴۴۰ میلی گرم فسفر لازم است که چنین نسبت مناسبی در مواد غذایی مثل شیر و پنیر دیده می شود. مصرف پنیر به افرادی که به دلایلی عدم تحمل به لاکتوز شیر دارند نیز توصیه می شود.
پنیر به دلیل دارا بودن کلسیم و فسفر زیاد برای کودکان در حال رشد و حتی بزرگسالان لازم است. افرادی که کار فکری می کنند، کسانی که در اثر کار زیاد خسته می شوند و کسانی که ضعیف هستند باید پنیر بخورند زیرا پنیر دارای فسفر است و فسفر غذایی مطلوب برای این دسته از اشخاص است.
کسانی که بیماری دیابت دارند می توانند پنیر بخورند زیرا پنیر مواد قندی ندارد.
مادرانی که بچه های خود را شیر می دهند، خانمهای باردار، کسانی که از بستر بیماری برخاسته و دوران نقاهت را می گذرانند باید پنیر میل کنند زیرا زود هضم است و به دنبال مصرفش اختلالی را به دنبال نخواهد داشت.
خوردن پنیر برای کسانی که چربی خون دارند، مبتلایان به ورم کبد و کیسه صفرا هستند، توصیه نمیشود. علاوه بر این، کسانی که سابقه بیماری قلبی دارند پنیر برای شان ضرر دارد زیرا دارای نمک و چربی اشباع بوده و خوردن هر دوی آن ها برای این گروه می تواند خطر تشدید بیماری شان را فراهم آورد.بهترین نوع پنیر
بهتر است از میان انواع پنیر، پنیرهای کم چرب را انتخاب کنیم. انواع پُر چرب منبع عمده اسیدهای چرب اشباع هستند که برای سلامتی مضر هستند بنابراین مصرف پنیرهای پرچرب و خامهای به یک بار در هفته باید محدود شود. در ضمن، مصرف پنیرهای باز و محلی به علت احتمال آلودگی های میکروبی توصیه نمی شود چرا که می تواند حامل میکروب های مسمومیتزای خطرناکی مثل سالمونلا، بروسلا و… باشد که ایجاد کننده حصبه، مسمومیت ناشی از لیستریا و تب مالت هستند. پنیرهای نرمتر به دلیل چربی که دارند ماندگاری کمتری داشته به این دلیل باید زودتر مصرف شوند اما پنیرهای سفت مقاوم تر هستند. چرا پنیر با گردو؟
در پنیر ماده ای به نام تیرامین وجود دارد که اگر در مغز تجمع یابد، باعث کندی ذهن می شود، البته این ماده توسط یک نوع آنزیم موجود در بدن انسان می تواند تجزیه شود ولی این آنزیم تا حد مشخصی فعال است. برای فعالیت بیشتر این آنزیم باید میزان مس را در بدن زیاد کرد و این کار با خوردن گردو که حاوی مقداری مس است، انجام می شود. بنابراین اگر چند بار پنیر خالی خوردید، نگران نشوید.انواع پنیرها
شاید تا چند سال پیش تنها یک یا دو نوع پنیر در بازار وجود داشت. اما امروزه انواع و اقسام پنیر در بازار یافت میشود که طعمهای متفاوتی دارند. *پنیرهای خودمانی: اصلی ترین پنیرهای معمول ایرانی پسند، “لیقوان” و “تبریز” هستند. ویژگی اصلی این پنیرها استفاده از شیر کامل و غیرپاستوریزه است که همین نکته آن ها را به تب مالت پیوند میدهد. *پنیر گودا: معروف ترین پنیر نیمه سفت دنیا و هلندیالاصل که بیشتر برای تهیه پیتزا، لازانیا، سالاد، صبحانه، سوپ، سس و گاهی هم شیرینی استفاده می شود، پنیر گودا است. گودا از انواع پنیرهای نیمه سخت است. به طور معمول رسیدن آن دو تا پنج ماه طول می کشد. در آب نمک نگهداری می شود و محتوی چربی آن ۴۰ تا ۵۲ درصد است. *پنیر پارمسان: قدیمی ترین و معروف ترین پنیر ایتالیایی است. لااقل ۸ ماه طول میکشد تا این پنیر را درست کنند اما ارزش غذایی هر کیلوی آن معادل ۲۴ کیلو شیر تازه گاو است.
غنی ترین پنیر از نظر پروتئین بوده و به دلیل کم چرب و سهلالهضم بودن، برای افراد مسن و ورزشکار بسیار مفید است. پنیر نرسیده پارمسان را به عنوان پیش غذا و پنیر رسیده را هم به صورت رنده یا پودر شده به عنوان چاشنی در برنج و سوپ استفاده میکنند. * پنیر موزارلا: اولین بار در ایتالیا تولید شده است و جزو پنیرهای کِشدار و با طعم ملایم به حساب می آید. هنگام بریدن آن، آب پنیر سفید رنگ و با اسانس شیر تخمیر شده از آن تراوش می کند به همین دلیل جزو پنیرهای تازه است. از سوی دیگر باید در یخچال نگهداری شود چون خاصیت ذوب شدن دارد و برای پخت غذاهای ایتالیایی مورد استفاده قرار می گیرد مانند لازانیا و پیتزا و هنگام پخت و پز حالتی کشدار از خود نشان می دهد که معمولا برای افراد بسیار مطلوب است.*پنیر خامه ای: یکی از خوش خوراک ترین پنیرها است. نوعی پنیر سفید نرم که طعم ملایمی دارد و ویژگی اصلی اش داشتن میزان چربی و رطوبت بالاست. در واقع برای درست کردن آن از شیر پُرچرب و خامه استفاده می کنند و نمی گذارند پنیر به دستآمده، بماند تا به اصطلاح رسیده شود. *پنیرچدار: در پنیر چدار مقادیر کمی نمک، خامه تازه یا ترش افزوده می شود. خانواده پنیر چدار یکی از خانواده های پنیرهای نیمه سخت یا سخت است که دلمه آن بریده شده، به آرامی حرارت می بیند تا به شکل یک توده انباشته شده بدل شود. این دسته از پنیرها عمر ماندگاری کوتاه و محتوی چربی آن ها ۵۰ درصد و طعمیشبیه خامه دارند. *پنیر فیلا فیلا یا پنیرپیتزا انگلیسی: فیلا فیلا به معنای کشدار بودن، نوعی پنیر عملآوری شده پیتزا است. این پنیر خواص بهتری نسبت به سایر پنیرهای پیتزا دارد. پنیر فیلافیلا از خاصیت ذوب بسیار استثنایی برخوردار بوده و به راحتی روی پیتزا پخش شده و به هیچ وجه آب نمی اندازد. *پنیر بوتوکیزه: این نوع پنیر توسط ایتالیایی ها ابداع شده و با سایر پنیرها تفاوت دارد. پنیر بوتوکیزه طعم ملایمی داشته و فاقد بوی معمولی پنیر است. در مجموع میتوان گفت مطابق هر نوع ذایقهای است. به علت طعم کرهای که دارد آن را بوتوکیزه یا پنیر کرهای نام نهادهاند. به دلیل عطر و بوی خاص آن، نمی توان این پنیر را به هنگام پخت با پنیر دیگری مخلوط کرد.فقط پنیر پاستوریزه بخورید
دکتر محمود نراقی ، معاون مدیریت بیماری های واگیردار وزارت بهداشت در گفتگو با ایسنا، با بیان این که هم اکنون اداره بهداشت برای دادن مجوز به استان هایی که پنیر سنتی تولید می کنند، آن ها را وادار می کند تا به مدت ۳ ماه پنیر را در آب نمک ۲۰ درصد نگه داری نمایند، گفت:
حتی در این حالت نیز با آنکه ۹۵ درصد عامل ایجاد کننده ی تب مالت از بین می رود، اما ۵ درصد آن باقی می ماند.
بسیاری از مردم، پنیر سنتی را خوش طعم تر از پنیر پاستوریزه می دانند، ولی با این همه باید از خوش طعمی پنیر سنتی صرف نظر کنند و فقط پنیر پاستوریزه بخورند.
هم اکنون سعی می شود با اضافه کردن مخمرها، طعم پنیر پاستوریزه بهبود یابد.
پرهیز از مصرف پنیر سنتی برای حفظ سلامت افراد ضروری است ، زیرا بیماری تب مالت ناتوان کننده است و ۲ تا ۳ ماه نیاز به درمان دارد. لذا مردم در صورت ابتلا با مشکلات متعددی روبرو می شوند.
نحوه جمع آوری شیر در روستا که معمولا به صورت شیربهره انجام می شود، یکی از راه های احتمالی آلوده شدن پنیر سنتی است. در این شیوه، هر بار یکی از خانواده ها شیر گوسفندان چند خانواده را با هم می دوشند، لذا اگر دو راس از دام یک خانواده آلوده باشند، تمام شیرها آلوده می شوند.
نگهداری پنیرهای سنتی در آب نمک، عامل انتقال تب مالت را از بین نمی برد.
کنترل چنین مواردی با تبدیل روستاها به بخش و صنعتی شدن دامداری ها ممکن می شود و در غیر این صورت، با پراکندگی گله های عشایر، دامپزشکی توان استخدام نیروی چند هزار نفری برای واکسینه کردن این دام ها را ندارد.
حرکت به سمت مکانیزاسیون و توسعه، بسیاری از مسایل این چنینی را حل می کند.