چگونه مشکلات زندگی خود را حل کنیم؟

به اعتقاد روان شناسان نگرش و برداشت افراد از رویدادها بسیار مهم و تعیین کننده است. ممکن است افراد، مشکلات مشابهی را در زندگی خود تجربه کنند امّا این که چه تحلیل و برداشتی از آن دارند، در حالات روانی آن‌ها بسیار مؤثر است. افرادی که نگرش منفی به زندگی دارند و همه چیز را تاریک و غیرقابل تحمّل می‌دانند، عملاً زندگی برای آن‌ها سخت و دشوار خواهد شد. از تعبیرات شما هم استفاده می‌شود که کلاً در مورد زندگی‌تان نگرش منفی دارید و احساس شکست و ناامیدی می‌کنید.
شما باید باورهای نامعقول خود را شناسایی و اصلاح کنید. تنها در این صورت است که می‌توانید از زندگی خود لذت برده و به شادی و موفقیت راه یابید.
۱. یکی از عوامل ناراحتی‌های انسان و چیزی که زندگی را برای وی غیرقابل تحمّل می‌کند، «باید اندیشی» یا به قول کارن هورنای، حکومت بایدها است. به اعتقاد وی سه «باید» مولّد مشکلات اصلی انسان هستند:
الف. شرایط زندگی‌ام باید به نحوی باشد که به همه خواسته‌هایم برسم. در غیر این صورت زندگی برایم ارزشی ندارد.
ب. همه باید با من منصفانه برخورد کنند و احترام مرا نگه دارند.
ج. من باید تأیید دیگران را جلب کنم و در همه کارهایم موفق باشم. به‌احتمال زیاد شما هم انتظار دارید که از نظر اقتصادی مثل دیگران باشید و به همه خواسته‌ها و آرزوهایتان برسید، و در خانواده همه با شما خوب برخورد کنند. وقتی می‌بینید که مثل دیگران نیستید و یا کسی به شما چیزی می‌گوید، فوراً ناراحت می‌شوید و احساس شکست و ناامیدی می‌کنید.
بهترین راه حل این است که از «باید اندیشی»‌دست بردارید و نحوه نگرش خود را به حوادث و رویدادهای زندگی اصلاح کنید. این تفکرات خود را که «من باید در زندگی‌ام کاملاً موفق باشم»، «من از نظر اقتصادی باید هیچ مشکلی نداشته باشم»، «من باید خانه شخصی داشته باشم»، را این‌گونه اصلاح کنید: «اگر چه من دوست دارم که در زندگی‌ام موفق باشم و از نظر اقتصادی هم مشکلی نداشته باشم، ولی شرایط همیشه بر وفق مراد من نیست.» وقتی ساختار تفکر شما عوض شد و «باید اندیشی» حالت انعطاف پذیر به خود گرفت، تا حدود زیادی مشکلات شما حل خواهد شد. زیرا در این صورت از نظر روحی آمادگی تحمّل مشکلات و سختی‌های زندگی را خواهید داشت.
۲. توقع و انتظارات بیش از حد از خود نداشته باشید؛ یکی از عواملی که زندگی را برای انسان سخت و غیرقابل تحمل می‌کند، داشتن انتظارات نابجا از خود و اطرافیان است. اگر شما توقع دارید که فوراً منزل شخصی داشته باشید و همسر شما شغل پُر درآمدی داشته باشد و خود را با دیگران مقایسه کنید، این کاملاً اشتباه است. شرایط زندگی هیچ دو نفری کاملاً مثل هم نیست. هرکسی شرایط خاص خود را دارد.
۳. به ابعاد مثبت زندگی خود نیز توجه داشته باشید؛ اگرچه شما از نظر اقتصادی دچار مشکلاتی هستید که شما را رنج می‌دهد و از این لحاظ وضعیت خود نامطلوب‌تر از دیگران می‌بینید، امّا توجه داشته باشید که جنبه‌های مثبتی نیز در زندگی شما وجود دارد که در دیگران نیست. نعمت سلامتی و روابط شایسته و حاکی از صمیمیت و محبت در خانواده شما مورد غبطه بسیاری از کسانی است که از بیماری و اختلافات و روابط ناسالم در خانواده خویش رنج می‌برند. شما باید خدا را شکر کنید که اگر از نظر اقتصادی مشکلاتی دارید، از نظر جسمی سالم هستید و مهر و صفا و صمیمیت در خانواده‌تان موج می‌زند.
۴. مشکلات زندگی امتحان الهی است، باید با صبر و تحمّل از این آزمون موفق به در آیید؛ به‌ظاهر قضیه نگاه نکنید. به نتایج معنوی و آثار اخروی رویدادهای زندگی خویش نیز توجه داشته باشید. زندگی همیشه با رنج و مشکلات آمیخته است. و اساساً مشکلات در زندگی نوعی آزمون الهی است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ و… لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً؛ شما را با اندکی از ترس، گرسنگی و آفت در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها می‌آزماییم… تا معلوم گردد که چه کس عمل شایسته انجام می‌دهد».
در روایت نیز آمده است که: «ان الله اذا احبَّ عبداً غطَّهُ فی البلاء غطّاً؛ خداوند وقتی بنده‌ای را دوست بدارد، او را با سختی‌ها و مشکلات مواجه می‌سازد» لذا می‌بینیم پیامبران و اولیای الهی بیش از دیگران در زندگی خود با مشکلات روبرو بوده‌اند.
از این منظر، سختی و مشکلات زندگی زمینه ترقّی و رشد معنوی است و باید شما خوشحال باشید که خداوند شما را شایسته این مقام دانسته است. هستند افرادی که هیچ مشکل اقتصادی ندارند و به‌ظاهر افراد خوشبخت به نظر می‌رسند امّا در واقع زندگی‌شان سراسر پوچ و بی‌معنا است و هیچ نتیجه و پاداش اخروی ندارند. از همین روز رسول خدا فرمود: «الفقر فخری».
۵. همیشه به خداوند توکل داشته باشید؛ نقش توکل در زندگی بسیار راهگشا است. انسان اگر واقعاً به خدا توکل نماید، خداوند مشکلات زندگی او را برطرف می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛ هر کس بر خدا توکل کند، خدا او را کفایت می‌کند.» در روایت نیز آمده است که: «مَن توکَّلَ علی الله کفاهُ مئونتهُ و رزقَهُ من حیثُ لایحتسب؛ کسی که بر خدا توکل کند، خداوند مخارج زندگی و رزق او را از جایی که گمان نمی‌رود، تأمین می‌کند».
۶. سعی کنید با کمک و مشورت دوستان زندگی خود را بهبود بخشید؛ انسان همیشه به مشورت دیگران نیازمند است. کسانی که در زندگی خود موفق هستند و در زمینه‌های مختلف پیشرفت داشته‌اند، در اثر تلاش خود و مشورت و نظرخواهی از دیگران بوده است.
توجه و دقت به مضمون این آیه روحیه امید را در انسان تقویت می‌کند: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً؛ پس حتماً با سختی آسانی است، حتماً با سختی آسانی و گشایشی است».