از امام صادق (ع) که: چون مؤمن را در میان قبر میگذارند و دو فرشته فتّان نکیر و منکر از ربّ او و دین او و پیغمبر او سؤال می کنند و مؤمن در جواب پاسخ صحیح میدهد به آنها؛ «فَیَفْسَحَانِ لَهُ فِی قَبْرِهِ مَدَّ بَصَرِهِ ؛ یعنی برای آن مؤمن به اندازه ای که بینائی چشمش کشش دارد قبر او را می گشایند و وسعت میدهند». البتّه این وسعت و گشایش، گشایش خارجی نیست کما آنکه قبر، قبر خارجی نیست بلکه مراد از قبر، عالم برزخ مؤمن و مراد از گشایش، اتّساع و گشادی معنویِ مثالی است و این گشایش تابع مستقیمی است از مقدار شعاع نور چشم مؤمن تا هر جا که چشمش ببیند قبرش را وسیع می کنند، البتّه مقدار شعاع نور چشم معنوی اصحاب یمین و أبرار و مقرّبین و مخلَصین تفاوت دارد.
شعاع نور چشم هر فرد از این اصناف با فرد دیگر حسب اختلاف عمل و درجه وَرَع تفاوت دارد. شعاع نور چشم اصحاب یمین مراتب عالم نفس و سعه وجودی آن است که آسمانها و زمین را احاطه کرده است، و شعاع نور چشم مقرّبین از اینها گذشته و از اسماء حسنای الهی بهره میگیرد و شعاع نور چشم مخلَصین و لواداران مقام حمد و صاحبان شفاعت کبری که مقام محمود است، از اسماء و صفات الهیّه میگذرد و منتهی به ذات مقدّس حیّ قیّوم میگردد و فانی در ذات او میشود، اینجا دیگر قرب و بُعد برداشته میشود و جهات از بین میرود و کسی جز ذات حضرت ربوبی از این وسعت و گشادی خبر ندارد و نمی تواند این سِعه را بفهمد و ادراک کند.
