انسان برای رسیدن به خواسته‌هایش طبیعتا عجول است و تمایل دارد که ره صد ساله را، یک شبه طی کند. این عجله داشتن نه تنها راه را هموار نمی‌کند، بلکه در صورت دیر رسیدن به حاجاتش، ناامیدی را در پی دارد. در حالی که تنها با کار و تلاش باید به خواسته‌ها رسید و عجله کردن را فراموش کنید.
امید هدیه الهی به انسان است که بوسیله آن چرخه‌ی زندگی به گردش در می‌آید و موتور تلاش و انگیزه‌ی افراد را در زندگی پر شتاب می‌کند. حاصل ناامیدی، خمودگی و بی‌حالیست و بالعکس امید، پویایی و حرکت را به زندگی انسان، ارمغان می‌دهد.
در این دنیای پرهیاهو و با وجود مشکلات پی در پی، اگر امید نباشد انسان، سرگردان می‌شود. جای پای امید در نقطه نقطه زندگی بشر دیده می‌شود که اگر نباشد پوچی گریبان انسان را می‌گیرد.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) مى‌فرماید: امید و آرزو براى امت من رحمت است؛ و اگر امید و آرزو نبود، هیچ مادرى فرزندش را شیر نمى‌داد و هیچ باغبانى نهالى نمى‌کاشت.(۱)
راههای غلبه بر ناامیدی
در اسلام، امید و آرزو جایگاه رفیعى دارد؛ تا جایى که در روایات از امید به عنوان «رحمت الهى» یاد شده است. برخی خیلی زود از رحمت خدا ناامید شده و دست از تلاش برمی‌دارند. هرگز از تلاش برای رسیدن به اهدافتان مایوس نشوید، چون کسی که به خدا و رحمتش اعتقاد داشته باشد ناامید نمی‌شود. زیرا فرد مأیوس شده، در درون خود مى‌گوید: قدرت خدا تمام شده است.(۲) خداوند برای غلبه بر ناامیدی و یاس راههایی پیشنهاد داده است. با صبر و مقاومت(۳)، توکل به خدا(۴) و یادآورى نعمت‌هایی که دارید(۵) بر ناامیدی غلبه کنید. یکی از راههای امید داشتن، یادآوری نعمت‌هایی است که شما دارید و چه بسا دیگران حسرت نداشتن آنها را می‌خورند.یادآوری نعمت‌ها در دل انسان نور امید ایجاد می‌کند و به زندگی دلگرمی می‌بخشد. به زندگی کسانی که بسیاری از نعمت‌هایی که شما دارید و آنها ندارند؛ بنگرید تا یاس از وجودتان رخت بربندد.
خداوند در آیه ۱۱۹ سوره نساء به سقف بلند آرزوهای انسان که یکی از دسیسه‌های شیطان برای ناامید کردن آنهاست اشاره می‌کند. میدان آرزوی‌های انسان فراخ است و شیطان برای مایوس کردن انسان از این خصلتش برای گمراه و مایوس کردن بشر استفاده می‌کند.
فرمول شیطان برای ناامید کردن انسان
انسان برای رسیدن به خواسته‌هایش طبیعتا عجول است(۶) و تمایل دارد که ره صد ساله را، یک شبه طی کند. این عجله داشتن نه تنها راه را هموار نمی‌کند، بلکه در صورت دیر رسیدن به حاجاتش، ناامیدی را در پی دارد. در حالی که تنها با کار و تلاش باید به خواسته‌ها رسید و عجله کردن را فراموش کنید.(۷) پس با صبر و سعی و تلاش، منتظر رسیدن به نتیجه باشید. امام على(علیه‌السلام) مى‌فرماید: از کسانى مباش که بدون عمل، به آخرت امیدوار است. اگر انسان به چیزى امید دارد، باید خود را براى رسیدن به آن آماده کند. کسى که ادعا مى‌کند انتظار چیزى را می‌کشد، ولی اثرى در عمل او نمایان نیست در واقع ادعاى دروغی کرده است.بارها شنیده‌ایم «در ناامیدى، بسى امید است»؛ ولى نباید با این بهانه دست از کار و تلاش کشید. میوه شیرین و گواراى درخت امید، آن گاه به بار مى‌نشیند که با تلاش و فعالیت آبیارى شده باشد.
روزی حضرت عیسی(ع) پیرمردى را دید که زمینی را شخم می‌زند. حضرت عیسی(ع) دست به دعا بلند کرد و گفت: خدایا، امید و آرزو را از او بگیر. ناگهان پیرمرد دست از کار کشید و خوابید. کمى بعد، حضرت مسیح(ع) گفت: بارالها، امید را به او برگردان. عیسی(ع) دید که پیرمرد دوباره مشغول کار شد.
حضرت عیسی(ع) از او علت این کارش را پرسید. پیرمرد گفت: بار اول، فکر کردم که پیر و ناتوان شده‌ام؛ چرا این همه به خود زحمت دهم و تلاش کنم؟ بیل را کنار گذاشته و خوابیدم، ولى چیزى نگذشت که این فکر به ذهنم آمد که از کجا معلوم سالهای زیادى زنده نمانم؟ انسان تا زنده است، باید براى خود و خانواده‌اش تلاش کند؛ از این رو، برخاستم و مشغول کار شدم.(۸)
خداوند در آیه ۱۱۹ سوره نساء به سقف بلند آرزوهای انسان که یکی از دسیسه‌های شیطان برای ناامید کردن آنهاست اشاره می‌کند. میدان آرزوی‌های انسان فراخ است و شیطان برای مایوس کردن انسان از این خصلتش برای گمراه و مایوس کردن بشر استفاده می‌کند.
خداوند در آیه۱۳۱ سوره طه توصیه‌ای می‌کند که برای حفظ امید، چشم به امکانات دیگران ندوزید و کاری به داشته‌های مردم نداشته و با تلاش و کوشش بدنبال بدست آوردن خواسته‌های خود باشید.
چرا خدا دستمان را نمی‌گیرد؟
مایوس نبودن از رحمت خدا و امید به اجابت، دعا را بالا می‌برد.(۹) دعا کننده، آنچنان مورد محبّت پروردگار قرار دارد که در این آیه، هفت مرتبه خداوند تعبیر خودم را براى لطف به او بکار برده است: اگر بندگان خودم درباره خودم پرسیدند، به آنان بگو: من خودم به آنان نزدیک هستم و هرگاه خودم را بخوانند، خودم دعاهاى آنان را مستجاب مى‌کنم. این ارتباط محبّت‌آمیز در زمانی است که انسان با خداوند مناجات کند. پس با اطمینان از خدا درخواست کن تا خدا پاسخت را بدهد مگر این که خواسته‌ات به صلاح تو نباشد.(۱۰) خداوند بر خودش واجب کرده که مومنین را از مشکلات نجات دهد(۱۱)، اما به این شرط که خودشان هم حرکت کنند و به دنبال تغییر باشند.(رعد/۱۱)پی‌نوشت:
۱- بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۱۷۳.
۲- یوسف/۸۷.
۳- بقره/۱۵۳.
۴- طلاق/۳.
۵- فاطر/۳.
۶- انبیا/۳۷ .
۷- نجم/۳۹.
۸- داستان پیامبران، اکبری، ص ۲۴۵.
۹- بقره/ ۱۸۶.
۱۰- تفسیر نور، محسن قرائتی، ج۱، ص۲۹۰.
۱۱- یونس/۱۰۳.
