ضرورت و اهمیت دوست:
با توجه به این که انسان موجودی اجتماعی است و برای ارائه حیات خویش نیاز به ارتباطات در جامعه دارد. پس انسان در تمام دوران حیات نیازمند به رفاقت و دوستی با دیگران است. انسان ها نه تنها با هم انس می گیرند و با مصاحبت و هم نشینی وسایل شادمانی و شادی یکدیگر را فراهم می سازند، بلکه هر دوستی، به میزان ارتباط و هم نشینی، در روح و روان رفیق خودش نفوذ می کند و بر عقاید، اخلاق، گفتار، و کردار او اثر می گذارد.
بزرگان گفته اند «درباره هیچکس به نیکی یا بدی نمی توانیم قضاوت کنیم، مگر این که دوستانش را بشناسیم. آدمی با صفات همنشینان و دوستان صمیمی اش شناخته می شود. بر این اساس انتخاب دوست و هم نشین برای جوانان از حساس ترین مسائل دوران جوانی است.
امام علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «عاجزترین مردم کسی است که از نظر دوست یابی عاجز باشد و عاجزتر از او کسی است که دوستی را که به دست آورده؛ از دست بدهد.»
از این رو بهترین و مناسب ترین دوستان را انتخاب کنیم و همواره دوستی هایمان را مستحکم کنیم و آن را پاس بداریم.
ویژگی های دوست خوب:
این ویژگی ها به ترتیب زیر است.
۱- اخلاق خوب و پسندیده
۲- صداقت و راست گویی
۳- راز داری و امانت داری
۴- حسن مشاوره، راهنما و هدایت کننده
۵- صبور و تحمل شداید و ناملایمات در کنار دوست
۶- تواضع، فروتنی و نداشتن تکبر، غرور و حسد
۷- شفقت و مهربانی
۸- گذشت و فداکاری
۹- همراهی و همدلی و وفاداری
۱۰-انعطاف پذیری
۱۱-جوانمردی و همیاری دوستان سالم
۱۲-دارای رشد عقلانی و دانا
۱۳-با ایمان و تقوا دوری کننده از گناه
۱۴-دست گیری و یاری در حل مشکلات
۱۵-بزرگواری و نجابت
۱۶-اهل خیر و دعوت کننده به نیکی ها
۱۷-دوستی برای خداوند نه مطامع دنیوی
روایت: مردی از امام حسین خواست که دوست و هم نشین وی باشد، امام سه شرط را برایش مطرح نمود و فرمود:
۱ـ اول آن که از من ستایش و تعریف نکنی، زیرا من نسبت به خودم از تو آگاه ترم.
۲ـ مرا دروغگو ندانی؛ زیرا دروغگو رأی و عقیده درستی ندارد.
۳ـ مبادا در برابر من از کسی غیبت کنی.
چون آن مرد شرایط دوستی با آن حضرت را دشوار دید گفت می خواهم از درخواست خود منصرف شوم. امام ـ علیه السلام ـ فرمود: آری هر طور می خواهی انجام بده.
وظایف متقابل دوستان
۱ـ احترام متقابل
۲ـ درک شرایط همدیگر
۳ـ محبّت و ابراز عشق و علاقه
۴ـ گذشت و فروتنی در سختی ها و شرایط بحرانی
۵ـ همدلی و هم دردی
۶ـ مشارکت در حل مشکلات
۷ـ صداقت و راز داری
۸ـ و …
شیوه های انتخاب دوست
۱ـ آگاهی و شناخت لازم نسبت به فرد مورد نظر (دوست) و خانواده اش. این آگاهی می تواند به شیوه های پرسش و پاسخ از دوستان، همسایگان، همکلاسان، بستگان و آشنایان و غیره ایجاد گردد.
۲ـ مشاهدات عینی رفتار های فردی و اجتماعی. این امر می تواند با مشاهدات غیابی و نامحسوس والدین، مربیان و مشاوران، در گروه های هم سن و سال، اردوهای تفریحی، اعیاد و مراسم اجتماعی، میادین ورزشی، مجامع مذهبی و حتی گردهمایی های خانوادگی بعمل آید.
نکته: نقش خانواده بعنوان مشاور دلسوز نمود ویژه ای دارد، به طوری که پدر و مادر می توانند با ایجاد جلب اطمینان و اعتماد به حرف های فرزند خود گوش کنند، با او همدلی نمایند و کمک کنند فرزندشان ندانسته از ناحیه دوستان کج اندیش و کوتاه فکر گمراه نشود. اگر والدین بتوانند خطر رفیقان ناصالح را به جوانان خود بفهمانند و با منطق شیوا و خیرخواهانه آنان را از زیان های جبران ناپذیر معاشرت با عناصر تبهکار آگاه سازند، توانسته اند موجبات خوشبختی و سعادت فرزندان خویش را فراهم آورند.
۳ـ آزمودن دوست. راه های زیادی برای آزمایش دوست وجود دارد، از جمله این که مثلاً ببیند در سختی ها و مشکلات چگونه شما را یاری می کند و آیا شما را در چنین روزی تنها می گذارد یا همدل و همراه شما است. و یا مثلاً رفتار و برخورد او در سفر چگونه است، چرا که آدمی در سفر، لباس تکلّف و ریا را از تن خود می کند و آن طور رفتار می کند که واقعاً می اندیشد؛ این جا است که می توان او را به آسانی آزمایش کرد.
عوامل فروپاشی و ترک دوستی:
۱- دروغگویی
۲- بی احترامی نسبت به یکدیگر
۳- استبداد
۴- بد زبانی و دشنام
۵- عدم درک متقابل
۶- کینه توزی و لج بازی، بگو مگو کردن و بحث و مجادله بیش از حد
۷- تحقیر و شماتت همدیگر
۸- بی توجهی به کمالات همدیگر
۹- اسراف و تبذیر
۱۰-حسادت، خساست و تنگ نظری
۱۱-تعارض در احساسات و عواطف همدیگر مثل نفرت در مقابل محبت
۱۲-سخن چینی و عیب جویی
رعایت موارد زیر موجب تحکیم دوستی شما با دیگران خواهد شد:
۱- نسبت به نزدیک ترین دوستان خود، وقت شناس باشید.
۲- با آن ها صادقانه برخورد کنید.
۳- در برخورد با آن ها ادب را کاملاً رعایت کنید.
۴- با آن ها مهربان باشید.
۵- اشتباهات خود را بپذیرید و در صورت لزوم از آن ها پوزش بخواهید.
۶- امکانات خود را در نظر بگیرید و از وعده و وعیدهای بی جا بپرهیزید.
۷- راز نگهدار باشید.
۸- تا جایی که ممکن است از دوستان وام نگیرید.
۹- از آن ها توقع بی جا و بی مورد نداشته باشید.
۱۰-نسبت به آن ها با گذشت و فداکار باشید.
۱۱-در غیاب آن ها به نیکی یاد کنید.
۱۲-زود رنج نباشید و هرچه سریع تر در صدد رفع دلتنگی های خویش برآیید.
۱۳-از شوخی و مزاحی که به شخصیت آن ها لطمه وارد می سازد، اجتناب کنید.
۱۴-عیب های آن ها را با رعایت احترام و در خلوت به آن ها بگوئید.
۱۵-محبت و علاقه خود را همواره ابراز کنید و با آن ها خوش برخورد باشید.
۱۶-هر از چند گاهی به همدیگر هدیه دهید.
۱۷-نسبت به آن ها خوشبین باشید و به نظراتشان احترام قایل شوید.
۱۸-در سختی ها و هنگام بروز مشکل با یکدیگر مدارا کنید.
جمعی از نویسندگان – با تلخیص از کتاب راهنمای آموزش مهارت های اساسی زندگی، ص ۶۴ – ۶۷
