امیدواری به مردم، موجب غم و اندوه
مَن نَظرَ الی ما فی أیْدی النّاسِ طالَ حُزنُهُ، ودامَ أسَفُهُ. (۳/۱۱۴۶؛ اعلامالدین: ۲۹۴)
هر که چشمش به دست مردم باشد، اندوه اش دراز و افسوس اش پایدار شود.
لذت کوتاه و غم دراز مدت
رُبَّ شَهْوهِ ساعهٍ تُورِثُ حُزناً طویلاً.(۳/۱۱۴۶؛ امالی طوسی: ۵۳۳)
بسا خواهش و لذتی که بیش از دمی نپاید، امّا اندوهی دراز مدت بر جای گذارد.
میوه های یقین و شک
انّ اللَّهَ – بحُکْمِهِ وفَضْلِه – جَعلَ الرَّوحَ والفَرحَ فی الیقینِ والرِّضا، وجَعلَ الهَمَّ والحُزنَ فی الشَّکِّ والسُّخْطِ.(۳/۱۱۴۸؛ تحف العقول: ۶)
خداوند – از روی حکمت و لطف خویش – آسایش و شادمانی را در یقین و خرسندی قرار داد و غم و اندوه را در شکّ و ناخشنودی (از خدا).
دنیا دار غم و اندوه
أیُّها النّاسُ، هذهِ دارُ تَرَحٍ لا دارُ فَرَحٍ، ودارُ الْتِواءٍ لا دارُ اسْتِواءٍ، فمَن عَرَفها لَم یَفْرَحْ لِرَجاءٍ، ولَم یَحْزَنْ لِشَقاءٍ.(۳/۱۱۵۰؛ اعلام الدین: ۳۴۳)
ای مردم ! دنیا سرای غم است نه سرای شادی، سرای دشواری است نه سرای آسودگی. پس، هر که آن را شناخت، با امیدی (و رسیدن به آرزویی) شاد نشد و با سختی و عسرتی اندوهگین نگشت.
اندوه پسندیده
ما عُبِدَ اللَّهُ عزّ و جل علی مِثْلِ طُولِ الحُزْنِ.(۳/۱۱۵۶؛ مکارم الاخلاق: ۲/۳۶۷)
خداوند عزّ و جل با چیزی همانند اندوه طولانی عبادت نشده است.