جلسه دهم: آسیب‌های روحی و روانی

یکی دیگر از آسیب‌های روحی و روانی رسانه‌ها و فضاهای مجازی:

۱- کاهش قدرت تمرکز فرداست=یعنی فرد نمی‌تواند روی یک کاری تمرکز داشته باشد مثلاً می‌خواهید پیامی دهید و گوشی را به دست می‌گیرید ولی نمی‌دانید چه‌کار می‌خواستید بکنید وقتی بچه‌ها در دنیای جذاب بازی‌های رایانه‌ای هستند وقتی‌که سر کلاس معلم برای آن‌ها درس می‌دهد هرچه معلم می‌گوید آن‌ها متوجه نمی‌شود چون تمرکز ندارند یا مثلاً دانشجویی در حال مطالعه ۲۰ صفحه است کتاب است و متوجه می‌شود که چیزی را نفهمیده چون دنیای فضای مجازی دنیای جلب‌توجه‌ها است چون تمام تلاش آن‌ها در مرکز و جلب‌توجه‌ها به‌طرف خودشان است.

در هر صفحه وب‌سایت یک تبلیغی وجود دارد در تلویزیون‌ها تبلیغات زیاد است درگوشی شبکه‌های مختلف پیام‌های مختلفی را ارائه می‌دهند وقتی در دنیای جلب‌توجه‌ها واقع می‌شویم مجبوریم که به همه آن‌ها توجه داشته باشیم کثرت و زیادی این اتفاقات منجر به آن خواهد شد که روی یک موضوع خاص نتوانیم تمرکز داشته باشیم.

۲- سطحی‌نگری =یعنی در فضای مجازی محتوای عمیق دریافت نمی‌شود بلکه کوتاه و سطحی هستند مانند یک اقیانوسی که عمق آن پنج سانتی‌متر باشد و از هر طرف که شیرجه بزنی به ته آن می‌رسیم چون کم‌عمق است. مثلاً در فضای مجازی در برخی از نرم‌افزارها بیش از یک دقیقه فیلم گذاشته می‌شود یا جملات بیش از ۳۶۰ کاراکتر نیست یعنی ذائقه مخاطب به سمتی می‌رود که کوتاه بگوید و کوتاه بنویسد طبیعتاً محتوای عمیق در این مطالب کوتاه به دست نمی‌آید مباحث علمی مانند (کتاب‌ها و مقالات) این‌ها محتوای عمیق دارند.

 افراد سطحی‌نگر فکر می‌کنند درباره همه‌چیز اطلاع دارد و در مورد همه‌چیز نظر می‌دهند درحالی‌که اطلاعات آن‌ها اصلاً عمیق نیست که این امر باعث می‌شود هم خود به‌اشتباه بیفتد و هم باعث به‌اشتباه افتادن دیگران هم می‌شود.

۳- تضعیف عاقبت‌اندیشی =یعنی که به عاقبت کار فکر نمی‌کنید وقتی فرزندی وارد بازی‌های رایانه‌ای می‌شود فقط از همان لحظه لذت می‌برد مانند شعارهای پپسی که بر روی آن نوشته است در «لحظه زندگی کن» که همین شعار تمدن غرب است که می‌گوید به آینده چه‌کار دارید الآن را دریابید در آن لحظه فقط زندگی کن به گذشته و آینده کاری نداشته باش همین لذت از لحظه‌ها باعث غفلت از آینده می‌شود درحالی‌که در قرآن آمده است: که به عاقبت کار گذشتگان نگاه کنید و یا اینکه در روایات داریم که برای آینده خود برنامه‌ریزی داشته باشید امام حسن مجتبی علیه‌السلام می‌فرماید: به گونه ایی برای خود برنامه‌ریزی کنید گویا تا ابد زنده هستید و برای آخرت خود به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که گویا فردا از دنیا می‌روید. غفلت از آینده منجر آن می‌شود که برنامه‌ای نداشته باشیم.

۴-کاهش اعتمادبه‌نفس =یعنی افراد در فضاهای مجازی زندگی‌های کنونی خود را بازندگی‌های افراد موفق دیگر دائماً مقایسه می‌کنند مثلاً یک نوجوانی که دوست دارد در آینده فوتبالیست شود زندگی الآن خود را بازندگی یک فوتبالیست موفق مقایسه می‌کند درحالی‌که این اشتباه است چون این نوجوان باید زندگی خود را با گذشته آن فوتبالیست مقایسه کند چون در فضای مجازی زندگی کنونی افراد منتشر می‌شود نه گذشته افراد و چون این مقایسه‌ها دائماً انجام می‌شود افراد اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهند و فکر می‌کنند نمی‌توانند مانند دیگران موفق باشند یا مقایسه‌های نابجا و نادرست دارند.

۵-توسعه وسواس فکری و عملی =درست است که فضای مجازی ایجاد وسواس نمی‌کند ولی توسعه وسواس فکری توسط فضاهای مجازی صورت می‌گیرد (شبهات، محتواها مطالبی) که می‌خوانند ۶-خودشیفتگی یا نارسیسیم یک نوجوانی به نام نارسیسم بوده که دوست داشته خود را دائماً در آب ببیند و انقدر این حرکت را انجام می‌دهد که یک‌بار براثر سرخوردگی درون آب می‌افتد و غرق می‌شود و می‌میرد و به اسم بیماری نارسیس معروف شده است یعنی دائماً خود را دیدن مثلاً (عکس گرفتن، سلفی گرفتن، جلوی آینه ایستادن، ظاهر خود را جذاب کردن) تا از دیدن خود لذت ببرند کثرت این اتفاق منجر به‌غفلت از سایر کارهای دیگر می‌شود.

نکته جالب در اینجاست: که این افراد همیشه از خود ناراضی هستند هرچند که این خودشیفتگی قبل از این دنیای مجازی هم وجود داشته است اما با گسترش فضای مجازی این شیفتگی نیز زیاد شده است.