جلسه بیست ویکم: اصل سوم آموزش و آگاه‌سازی

اصل آموزش و آگاه‌سازی: یکی دیگر از راهکارهای مدیریت آموزش و آگاه‌سازی است یعنی اگر بخواهیم رسانه‌ها را مدیریت کنیم باید آگاهی داشته باشیم وگرنه مدیریت و کنترل آن سخت می‌شود. غالبالطمه هایی که خوردیم به خاطر ناآگاهی بوده است یعنی با چیدن مشکلات کنار هم مشکلات اقتصادی فرهنگی سیاسی تربیتی می‌بینیم که یک ریشه مشترک دارند و آن‌هم جهل است؛ و راهکار برطرف کردن این جهل آگاهی و آموزش است. خیلی اوقات بعضی از والدین فرزندانشان در دام مشکلات افتادند و نمی‌دانستند که باید فقط آگاه باشند که اگر آگاه بودند جلوی بسیاری از مشکلات را می‌گرفتند نمی‌گذاشتند فرزندشان سراغ این آسیب‌ها بروند و او را کنترل و مدیریت می‌کردند. پس آگاهی یک راهکار راهبردی است هم برای والدین، هم برای فرزندان و هم برای مربیان که می‌خواهند تربیت رسانه‌ای داشته باشند لازم است که در رابطه با این موضوع آگاهی داشته باشند. در رابطه با این موضوع روایات زیادی داریم حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید العقل غریضه تزید بالعلم و التجارب عقل آدمی با علم و تجربه زیاد می‌شود این علم و آگاهی یافتن و این کسب دانش و آگاهی می‌تواند ما راکمی کمک کند تا درباره رسانه‌ها اطلاعات کسب کنیم و مدیریت کنیم

انواع تعامل والدین با رسانه‌ها:

۱-والدین وابسته به رسانه با عدم مدیریت مصرف. والدینی که وابسته به رسانه هستند فرزندانشان را هم وابسته تربیت می‌کند و هیچ مدیریتی در رسانه‌ها ندارند و کنترل ندارند.

۲-والدین بیگانه با رسانه با حذف کامل رسانه‌ها: والدین بیگانه با رسانه چه‌کار می‌کنند آن‌ها کلاً رسانه‌ها را محدود می‌کنند و کنار می‌گذارند و فرزندانشان را هم محدود می‌کنند. از فرصت‌های رسانه‌ها غافل‌اند و استفاده نمی‌کند اتفاقاً این‌ها بدترند زیرا امکان دارد که فرزندانشان عقده‌ای بار آمده و آسیب ببیند و این عقده و حقارت به وجود آمده را در جای دیگر خالی می‌کنند. در ارتباطات دیگر جبران می‌کند و آن موقع است که کنترل آن‌ها سخت است و جبران‌ناپذیر.

۳-والدین آگاه به رسانه با امکان گزینش گری: این‌ها والدین مدیرند. والدینی که آسیب‌ها را دور می‌ریزند و از راه‌کارها درست استفاده می‌کنند. این والدین یک ویژگی نسبت به دو والدین قبلی دارند؛ این‌ها نسبت به رسانه‌ها آگاهی دارند و چون آگاهی دارند گزینش گری می‌کنند یعنی می‌گویند این آسیب‌ها ضرر دارند و این فرصت‌ها مناسب است، انیمیشن ها ضرر دارد این انیمیشن‌ها مفید است، این بازی‌ها ضرر دارد این بازی‌ها مفید است گزینش می‌کنند از میان رسانه‌ها آنچه برای فرزندشان و خانواده‌شان مفید است از آن استفاده می‌کند. اگر والدین آگاهی داشته باشند می‌توانند گزینش گری کنند و الا یا جزء دسته اول هستند یا جزء دسته دوم و نمی‌توانند مدیریت داشته باشند. والدین باید نسبت به فرزندان دست برتر داشته باشد یعنی یک پله بیشتر از فرزندان در رسانه‌ها آگاه باشند، یا لااقل به‌اندازه‌ای که فرزندان نتوانند والدین را فریب دهند.

 والدین چه چیزهایی باید بدانند؟

آگاهی‌های موردنیاز والدین:

۱-آشنایی با آداب‌ورسوم و فرهنگ ایرانی اسلامی اگر فرهنگ ایرانی اسلامی را درست احیا کنند نیازهای فرزندان درست پاسخ داده می‌شود و دیگر فرزندان نیاز ندارند از فضای مجازی استفاده کنند و دیگر نیازی ندارند که سراغ بازی‌های یارانه‌ای بروند بله نیازهایشان در زندگی واقعی پاسخ داده می‌شود.

۲-آگاهی‌های مرتبط با رسانه و فضای مجازی: اینکه بدانند این رسانه‌ها چه هستند؟ این رسانه‌ها از کجا آمده‌اند؟ چه کارکردهایی دارند؟ چه خاصیت‌هایی دارند؟ چه استفاده‌هایی از آن‌ها می‌شود؟

۳-آشنایی با مالکان و گردانندگان رسانه‌های دیجیتال: پشت پرده‌های رسانه‌های دیجیتال چه کسانی هستند؟ چه کسانی رسانه‌ها را مدیریت می‌کنند؛ بعضی از مالکان کمپانی انیمیشن‌سازی مشکلات اخلاقی دارند مثلاً یکی از آن‌ها رسماً اعلام کرد که چهل درصد از کارکنان شرکتش هم‌جنس‌باز هستند، یا رسماً اعلام می‌کنند که لائیک هستند. ما گاهی اوقات اجازه نمی‌دهیم که فرزندمان با آن شخص ۱۰ دقیقه به‌صورت خصوصی صحبت کند ولی هزینه می‌کنیم محصولات شرکت آن‌ها را خریداری می‌کنیم و می‌دهیم فرزندمان استفاده کند. پس اگر آن شخص را بشناسیم پشت پرده‌های مالکان بعضی از این شرکت‌ها را بشناسیم لااقل درست‌تر گزینش می‌کنیم و محتوای سالم به فرزندمان می‌دهیم.

۴-شناخت آسیب‌ها و پیامدهای رسانه‌های دیجیتال: یعنی پیامدها و آسیب‌های رسانه‌ها را در این رابطه کسب ‌کنیم. دانستن آسیب‌های رسانه به ما کمک می‌کند بااحتیاط نزدیک رسانه‌ها شویم.

۵-اطلاع از راهکارهای استفاده بهینه از فرصت‌های رسانه‌ها: اینکه بدانیم خطورمی شود از رسانه‌ها درست استفاده کرد؟ فرصت‌های رسانه‌ها چیست؟ من چطور می‌توانم فرزندم و خانواده‌ام را به سمتی ببرم که از رسانه درست استفاده کنند؟ راهکارهای مدیریت را بدانیم.

۶-اطلاع از روش‌های صحیح تربیت اسلامی: اینکه بدانیم فرزندمان را چگونه تربیت کنیم زیرا تربیت در استفاده از فضای مجازی نقش دارد. فرزندانی که سالم تربیت‌شده باشند؛ تقوا، خودکنترلی، حیا و غیرت دارند. این شاخصه‌ها باعث می‌شود که سراغ بسیاری از آسیب‌های فضای مجازی نروند.

۷-شناخت فرهنگ غرب و اهداف آن: اگر فرهنگ غرب را فرزندان بشناسند و بدانند که دشمن کارش دشمنی است و اینکه بفهمند که دشمن به‌غیراز دشمنی کار دیگری ندارد و از خیر دشمن ناامید شوند و اهداف فرهنگ دشمن را بفهمد و این را هم والدین بفهمند و هم به فرزندان آموزش دهند این کمک می‌کند در مدیریت صحیح استفاده از رسانه‌ها.

این اطلاعاتی بود که پدر مادرها باید کسب کنند. حالا این اطلاعات را از کجا کسب کنند؟ چگونه آگاهی خود را بالا ببرند؟

راهکارهای کسب آگاهی

۱-شرکت در دوره‌های سواد رسانه‌ای: مخصوصاً دوره‌هایی که رویکرد دینی تربیتی دارد. بعضی از دوره‌ها برای فرهنگ دیگری آماده‌شده است. بعضی از کتاب‌ها هست که امروزه با عنوان سواد رسانه در کشور ما تدریس می‌شود ولی آن کتاب‌ها برای کشور دیگری بافرهنگ دیگری تولیدشده است. وقتی آن کتاب در کشور تدریس می‌شود نه‌تنها کمک‌کننده نیست بلکه آسیب هم می‌زند پس در دوره‌های رسانه‌ای شرکت کنیم که متناسب بافرهنگ ایرانی اسلامی خودمان طراحی‌شده باشد.

۲-مراجعه به کارشناسان و متخصصان رسانه: در دریافت پاسخ به سؤالات کسی را پیدا کنیم که با رسانه‌ها سروکار دارد و از او راهنمایی بخواهیم.

۳-مطالعه کتاب‌های خوب درباره رسانه: کتاب‌های خانواده‌ها باید بدانند، سلسله کتاب‌های من دیگر ما، شبکه عنکبوتی، دشمنان آنلاین مسئولان آفلاین، اینترنت پاک. می‌توانید از این کتاب‌ها استفاده کنید و اطلاعات رسانه خود را بالا ببرید و تقویت کنید.

سؤال می‌کند کی باید فرزندانمان را آگاه کنیم یک‌وقتی خود پدر مادرها آگاه می‌شوند، گاهی می‌خواهند فرزندانشان را آگاه کند.

زمان آگاهی‌بخشی رسانه‌ای به کودکان

امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «بادروا احداثکم بالحدیث قبل ان تسبقکم الیهم المرجئه».[۱] نوجوانان خود را پیش از آن‌که افکار مخالفان به سراغشان روند حدیث بیاموزید. حدیث یعنی حرف درست. قبل از اینکه به سراغ فرزندانتان بیاید شما آموزش دهید، قبل از اینکه فرزندان با آسیب‌ها برخورد کنند قبل از اینکه کسان دیگری در فضای مجازی ذهن فرزندان را شستشو دهند شما به فرزندانتان آموزش دهید.

دو نکته “

۱. در آگاه‌سازی اشاعه فحشا نکنیم مثلاً می‌خواهد فرزندان را آگاه کند می‌گوید که در این سایت وارد نشو عکس‌های نامناسب دار.

۲. موارد غیر رایج را معرفی نکنید حتی نمی‌دانید نه‌تنها کمک نیست بلکه ترغیب می‌کنید که مثلاً از این نرم‌افزار استفاده کند.

[۱] میزان الحکمه /۲۲۷۳۲