جلسه سی و چهارم: اصل نهم؛ اصل تدریج و استمرار

اصل تدریج و استمرار: گاهی اوقات وقتی از رسانه و فضای مجازی و آسیب‌های فضای مجازی می‌گوییم پدر و مادرها نگران می‌شوند و یک‌دفعه زندگی‌شان را زیر رو می‌کنند و همه‌چیز را محدود می‌کنند. این کار، کار درستی نیست. اصلی داریم به نام از تدریج و استمرار؛ اگر کاری انجام دهید باید شرایطش را داشته باشید. اگر می‌خواهید رسانه را مدیریت و کنترل کنید باید به سه شرط دقت کنید و آرام‌آرام این شاخص را با توجه انجام دهید یک‌دفعه کاری انجام ندهید اجرای تمام اصول باید به‌تدریج صورت گیرد. به‌طور مشخص شما به‌سختی می‌توانید یک‌باره و ناگهانی الگوی مصرف رسانه‌ای خود و فرزندانتان را تغییر دهید.

 کار تربیتی و فرهنگی باید سه شاخص مهم داشته باشد:

۱. مطابق با قواعد صحیح اسلامی باشد یعنی گاهی اوقات می‌خواهید آسیبی را کنار بگذارید ولی توصیه به گناه می‌کنید، به بچه‌ها توصیه گناه نکنید، حق ندارید به فرزندان و توصیه به آسیب و اشتباه کنید.

۲. باید به‌تدریج انجام صورت گیرد. فرزندان به‌تدریج تربیت شوند. همیشه ساختن سخت‌تر از خراب کردن است. ساختن همیشه تدریجی است. اصل تربیت تدریجی است. پیامبر ۲۳ سال زحمت کشید تا توانست چهار انسان تربیت کند. او که پیغمبر خدا بود. تدریجی یک اصل در تربیت است. برای ساختِ یک ساختمان باید آجرها دانه به دانه روی‌هم قرار بگیرد تا ساختمان ساخته شود و برعکس اگر بخواهیم تخریب کنیم ساختمان را به‌راحتی می‌توان تخریب کرد. راحت می‌توان فرزند را تخریب کرد، ولی ساختن سخت است.

۳. به‌صورت مستمر و دائمی باشد. گاهی اوقات تربیت یک سال یا دو سال زمان می‌برد یعنی بخواهید یک رفتار را در شخصی بهینه کنیم نیاز به زمان‌داریم. گاهی اوقات پدر مادرها در دوره‌ای شرکت می‌کنند و اطلاعاتی را دریافت می‌کند و بعد از دوره یک هفته همه راهکارها را می‌خواهند انجام دهند، ولی بعد از یک هفته همه‌چیز را رها می‌کنند. قرار بر این است که از این ابزارها درست استفاده کنیم و مستمر. تربیت نیاز به زمان دارد نیاز به استمرار نیاز به پیگیری و نیاز به تداوم دارد و نباید به‌سادگی از قید آن بگذریم. این سبد که به شما در این دوره داده شد و راهکارهای ریخته شد راهکارها را به ترتیب هرکدام جواب نداد، راهکارهای بعدی را امتحان کنید که می‌توانید این‌ها را در طول یک سال تا شش ماه مداوم و مستمر انجام دهید تا بتوانید آن مدیریت صحیح اسلامی رسانه را در منزل داشته باشید و جلوی آسیب را بگیرید و این نکته را حتماً مدنظر داشته باشید که به‌صورت مستمر و دائمی باشد. خود پیامبر از تربیت تدریجی استفاده می‌کردند. خداوند از اصل تدریجی استفاده می‌کردند. مثلاً خداوند در حرام کردن شراب یک‌چیز حرام را به‌تدریج حرام کرد. آیات قرآن را ببینید:

۱- «ومن ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَهً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ[۱]» و از میوه درختان خرما و انگور باده مستى‏ بخش و خوراکى نیکو براى خود می‌گیرید قطعاً در این [ها] براى مردمى که تعقل می‌کنند نشانه‌ای است.

۲-«یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا وَیَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ»[۲] درباره شراب و قمار از تو می‌پرسند بگو در آن دو گناهی بزرگ و سودهایى براى مردم است و [بی] گناهشان از سودشان بزرگ‌تر است و از تو می‌پرسند چه چیزى انفاق کنند بگو مازاد [بر نیازمندى خود] را این‌گونه خداوند آیات [خود را] براى شما روشن می‌گرداند باشد که بیندیشید.

۳- «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاهَ وَأَنْتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا…»[۳]

اى کسانى که ایمان آورده‌اید در حال مستى به نماز نزدیک نشوید تا زمانى که بدانید چه می‌گویید و…

۴-«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»[۴] اى کسانى که ایمان آورده‏ اید شراب و قمار و بت‌ها و تیرهاى قرعه پلیدند [و] از عمل شیطان‌اند پس از آن‌ها دورى گزینید باشد که رستگار شوید

خداوند در این آیات از ابتدا برای اینکه شراب را حرام کند از ابتدا نمی‌گوید که شراب حرام است می‌فرماید که این چیز حسن نیست. بعد می‌فرماید که این آسیب‌هایش بیشتر از فرصت‌هایش است، ضررهایش بیشتر از منافعش است. خداوند می‌فرماید که اگر مست هستید سراغ نماز نروید. بعد می‌فرماید که شراب و. وزن و عمل شیطان است. وقتی می‌خواهد شراب را حرام کند، اول زمینه‌سازی ذهنی می‌کند آماده‌سازی می‌کند ضررها و آسیب‌هایش را می‌فرماید، بعد می‌فرماید که حق استفاده از آن را ندارید. خوب پدر مادرها در ابتدا، آخر را انجام می‌دهند. پس برای اینکه آسیب‌های فضای مجازی را کم کنیم؛ اول زمینه‌سازی کم‌کم آماده کنید و مدیریت مکان، زمان داشته باشد زمینه‌ها و بسترها را از بین ببرید بعد استفاده‌اش را درست و به‌جا و اندازه در اختیارش قرار بدهید. این اتفاق رقم نخورد که یک‌دفعه مواجه شوند با برخوردهای چکشی و برخوردهای غیردقیق و زده شوند در آن موقع اگر هرکسی هم برخورد کند و حس لجبازی فرزند گل می‌کند و هر کاری می‌خواهید انجام دهید فایده‌ای ندارد.

[۱] نحل/۶۷

[۲] بقره/۲۱۹

[۳] نساء/۴۳

[۴] مائده/۹۰