اولین‌ها در دفاعی که مقدس بود
اولین اقدام
اعزام ستون پنجم عراق برای اقدامات تخریبی به شهرهای مختلف ایران و به‌ویژه نقاط مرزی مانند خرمشهر، آبادان و اهواز. هم‌چنین از اوایل سال ۱۳۵۸ هزاران ایرانی تبعه عراق از جوار اماکن متبرکه نجف، سامرا، کربلا و کاظمین به‌طرز رقت‌انگیزی اخراج و اموالشان مصادره شد.
اولین تهاجم
ساعت ۱۴ و ۱۵ دقیقه روز ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ جنگنده بمب‌افکن‌های رژیم بعثی عراق، چند فرودگاه کشورمان را ناجوانمردانه بمباران کردند.
اولین شلیک
«ملک حسین» پادشاه وقت اردن شلیک‌کننده اولین گلوله از یک دستگاه تانک در جنگ ایران و عراق بود.
حامد الجبوری، بعثی کهنه‌کار که در چهار سال اول جنگ، وزیر خارجه عراق بود، در گفت‌وگو با روزنامه الحیات گفت: ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ (۳۱ شهریور ماه ۱۳۵۹) بود که صدام و ملک‌حسین در نزدیکی خطوط آتش، روی یک دستگاه تانک رفتند و پادشاه اردن با شلیک اولین گلوله، آغاز جنگ را تبریک گفت.
اولین موشک
اولین موشک در ۱۹ مهرماه ۱۳۵۹، ساعت ۲۲ و ۱۰ دقیقه به دزفول اصابت کرد. بیش‌تر مردم دزفول نمی‌دانستند که موشک یعنی‌چه. آن‌ها بمباران هوایی و توپ‌های دوربرد دشمن را تجربه کرده بودند، اما نمی‌دانستند انفجار موشک چگونه است. در این حمله وحشیانه ۱۰۵ نفر از مردم بی‌دفاع، شهید و ۳۰۶ نفر دیگر مجروح شدند.
اولین شهر اشغال شده
اولین شهری که در آغاز تجاوز دشمن به اشغال متجاوزان درآمد، شهر مهران واقع در یک‌صد کیلومتری جنوب غربی ایلام بود. این شهر دور روز قبل از هجوم سراسری دشمن یعنی ۲۹ شهریورماه ۱۳۵۹ به اشغال دشمن درآمد.
اولین شهر بزرگ اشغال شده
اولین شهر نسبتاً بزرگ که به اشغال عراقی‌ها درآمد، قصرشیرین بود که عراق در پنجم مهرماه ۱۳۵۹ آن را اشغال کرد. عراق در هفته اول جنگ، شهرهایی را اشغال کرد که اغلب کوچک و بعضی در حد یک بخش بودند.
اولین حضور مقام معظم رهبری در جنگ
رهبری درباره اولین حضور خود در جبهه چنین می‌فرماید:
در اوایل جنگ چون احساس کردم که نیروهای نظامی ما بسیار کم و ضعیف هستند، برای این‌که بتوانیم همان‌هایی را که هستند روحیه بدهیم و افراد دیگری از مردم را دعوت کنیم که به آن‌ها کمک کنند، من از امام اجازه گرفتم و به جبهه رفتم. حدود یک هفته‌ای از جنگ می‌گذشت که من به اهواز رفتم، چون دشمن نزدیک اهواز بود، من سال ۵۹ را تا آخر و یکی دو ماه از سال شصت را در جبهه بودم.
اولین شهر قربانی سلاح‌های شیمیایی جهان
گسترده‌ترین حمله ناجوانمردانه شیمیایی عراق به مناطق مسکونی در حدود ساعت ۱۶ روز هفتم تیرماه سال ۱۳۶۶ در شهر سردشت در استان آذربایجان غربی انجام شد که در این حمله بیش از هشت هزار نفر از جمعیت غیرنظامی دوازده‌هزارنفری سردشت شامل کودک، زن، مرد، پیر و جوان مجروح شدند.
اولین پرواز پهباد در مناطق عملیاتی
پهباد، اولین بار در تیرماه سال ۱۳۶۳ در یکی از جبهه‌های جنوب حضور یافت و به شناسایی مواضع دشمن پرداخت.
اولین فیلم کمدی جنگی سینمای ایران
فیلم «لیلی با من است» اولین کمدی جنگی سینمای ایران بود. کمال تبریزی کارگردان این فیلم با ساخت آن ریسک بزرگی را پذیرا شد، بسیاری با دیدن آن در جشنواره چهاردهم فیلم فجر گمان کردند خواب می‌بینند! مگر می‌توان با چشم دید که بسیجی ریا کند؟! مگر می‌شود بسیجی بترسد و از خدا بخواهد او را سالم به شهر و خانه‌اش برگرداند؟!… به‌هرحال تبریزی دست به کار شده بود و برای اولین بار حالت رسمی و خشک جبهه را شکسته بود؛ همان چیزی که بسیاری از جبهه رفته‌ها به آن اشاره می‌کردند.
اولین شهیدان
دکتر مصطفی چمران نماینده حضرت امام در شورای عالی دفاع و نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اولین شهید مجلس در دوران دفاع مقدس است.
شهید حاج ابراهیم همت اولین فرمانده لشکر شهید از یگان‌های رزمی سپاه است. او فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) بود.
شهید فیروز شیخ حسنی اولین خلبان شهید دفاع مقدس است که در ۳۱ شهریور سال ۵۹ در درگیری هوایی با دشمن به شهادت رسید.
شهید حسین ارسلان متخلص به رخشا اولین شاعر صاحب اثر شهید دفاع مقدس است.
رسول مصطفایی اولین خبرنگار شهید و علی رهبر اولین گزارشگر شهید صدا و سیماست.
و شهید زوریک مرادی مسیحی (مرادیان) اولین شهید نظامی ارمنی در دوران هشت سال دفاع مقدس است.
اولین عملیات با رمز آیات قرآنی
اولین عملیاتی که با رمز قرآنی آغاز شد، عملیات «ثامن‌الائمه» بود. این عملیات در شمال آبادان و با رمز «نصرمن‌الله و فتح قریب» انجام شد و در آن، حدود ۱۵۰ کیلومترمربع از خاک خوزستان از لوث وجود دشمن پاک گردید.
اولین نوحه دفاع مقدس در خدمت امام
اولین نوحه‌ای که درباره جنگ خدمت حضرت امام خوانده شد، نوحه «ای شهیدان به‌خون غلطان خوزستان درود» بود که توسط حاج صادق آهنگران خوانده شد. آهنگران دراین‌باره می‌گوید:
هنگامی‌که مشغول خواندن این اشعار بودم، حضرت امام وقتی می‌خواستند داخل بشوند، دیده بودند که مشغول خواندن هستم، پشت در می‌مانند و وارد مجلس نمی‌شوند تا مردم بلند نشوند و مجلس به هم نخورد. دیده بودند که ایشان دم در نشسته‌اند و گوش می‌کنند و وقتی از شهدا می‌خواندم گریه می‌کردند.
اولین سرود جنگ
اولین سرودی که در روزهای اول جنگ تحمیلی ساخته شد، سرود «جنگ جنگ تا پیروزی بود» که از صداوسیما پخش شد. این سرود ساخته احمدعلی راغب، شاعر متعهد سبزواری بود که اسفندیار قره‌باغی آن را اجرا کرد.
اولین لباس نظامی مقام معظم رهبری
رهبر معظم انقلاب در اولین حضور خود در جبهه‌های نبرد در کسوت یک بسیجی برای اولین بار لباس رزم به تن کرد. ایشان دراین‌باره می‌گویند «لباس نظامی و بسیجی برای ما آوردند، این اولین بار بود که من لباس نظامی می‌پوشیدم، شاید تا آن‌وقت هیچ روحانی لباس نظامی نپوشیده بود، حتی چند ماه بعد که روحانیونی به خرمشهر می‌آمدند و می‌رفتند و در جنگ شرکت می‌کردند، با لباس و عمامه بودند. به‌تدریج گرایش به لباس نظامی پیدا کردند، اتفاقاً آن شب، لباس گشاد و بی‌ریختی را به ما داده بودند و یک کلاه هم سرمان گذاشتیم و چکمه پوشیدیم و یک کلاشینکف هم برداشتیم و رفتیم؛ البته من خودم کلاشینکف داشتم.»
اولین فیلم جنگی سینمای ایران
اولین اثر سینمایی که پس از شروع جنگ تحمیلی عراق بر ایران با مضمون جنگی ساخته شد، فیلم «مرز» به کارگردانی جمشید حیدری بود. مرز نخستین فیلمی است که ماجرای آن بر محور تجاوز دشمن و مقاومت در برابر این تجاوز قرار گرفته است و می‌توان صفت جنگی را بر آن اطلاق کرد.
اولین کتاب دفاع مقدس منتشر شده در آمریکا
«سفر به گرای ۲۷۰ درجه» نوشته احمد دهقان، نخستین رمان ایرانی منتشر شده به‌وسیله مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری با موضوع دفاع مقدس بود، که در آمریکا ترجمه شد.
انتخاب‌هایی از کتاب «اولین‌های دفاع مقدس» نوشته محمد خامه‌یار، انتشارات پارسا اندیش.
