پرسش . سیمای دوزخیان چگونه است؟
پاسخ: جهنم را نیز میتوان در سه مبحث مطرح کرد: سیمای دوزخیان، عذابهای مادی و عذابهای معنوی جهنم.
آیات قرآن در مورد دوزخ بسیار زیاد است و این به دلیل اهمیت مطلب و آثار تربیتی فراوانی است که انذار نسبت به جهنم دارد. بررسی فهرستی از مطالب متعدد در این باره مستلزم بحثی طولانی خواهد بود. بنابراین به همان سه مطلب بسنده میکنیم.سیمای دوزخیان:
قرآن اسباب و عوامل و اعمال و صفات متعددی را برای جهنمیان ذکر کرده است. از جمله:
۱ و ۲. کفر و نفاق: « … إِنَّ اللّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِینَ وَالْکَافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ جَمِیعاً» (نساء: ۱۴۰) خداوند منافقان و کافران، همگی را در دوزخ جمع میکند.
۳. نافرمانی خدا و پیامبر(ص): « … وَمَن یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فَیهَا أَبَداً» (جن: ۲۳) کسانی که خدا و رسولش را نافرمانی کنند برایشان آتش دوزخ است و جاودانه درآن خواهند ماند.
۴. به تمسخر گرفتن آیات الهی: « ذلِکَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا کَفَرُوا وَاتَّخَذُوا آیَاتِی وَرُسُلِی هُزُواً» (کهف: ۱۰۶) این چنین، کیفر آنها دوزخ است؛ به خاطر اینکه کافر شدند و آیات من و پیامبر(ص) و ائمه(ع) را به استهزاء و سخره گرفتند.
۵ . جلوگیری از راه یافتن مردم: « فَمِنْهُم مَنْ آمَنَ بِهِ وَمِنْهُم مَن صَدَّ عَنْهُ وَکَفَی بِجَهَنَّمَ سَعِیراً» (نساء: ۵۵ ) گروهی ازآنان به او (پیامبر) ایمان آوردند و جمعی در راه او مانع ایجاد نمودند که شعله فروزان آتش دوزخ برای آنها کافی است.
۶ . غفلت: « وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیراً مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَیَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لاَیُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لاَیَسْمَعُونَ بِهَا أُولئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ» (اعراف: ۱۷۹) مسلماً گروه زیادی از جن وانس را برای دوزخ آفریدیم. آنها دلهایی دارند که با آن نمیفهمند و چشمهایی دارند که با آن نمیبینند و گوشهایی دارند که با آن نمیشنوند. آنها همانند چهارپایانند بلکه گمراهترند. آنها غافلاناند
.
۷. پیروی از شیطان: « قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْءُوماً مَدْحُوراً لَمَن تَبِعَکَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنکُمْ أَجْمَعِینَ» (اعراف: ۱۸) به شیطان فرمود: از آن جایگاه با ننگ و خواری بیرون رو؛ هر کس از انسانها از تو پیروی کند، جهنم را از همگی شما پر خواهم کرد.
۸ . طغیان و استکبار: « … أَلَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْویً لِلْمُتَکَبِّرِینَ» (زمر: ۶۰ ) آیا در جهنم جایگاهی برای متکبرین وجود ندارد.
۹. ظلم و تکیه کردن بر ظالم: « وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً» (جن: ۱۵) اما ظالمان، پس هیزم آتش دوزخاند.
۱۰. دنیا پرستی و فراموش کردن آخرت: « مَن کَانَ یُرِیدُ الْعَاجِلَهَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاءُ لِمَن نُّرِیدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یَصْلاَهَا مَذْمُوماً مَّدْحُوراً» (اسراء: ۱۸) هر کس که فقط زندگی زود گذر دنیا را بخواهد آن را به مقداری که بخواهیم به هر کس اراده کنیم میدهیم. سپس دوزخ را برای او قرار خواهیم داد که در آتش میسوزد، در حالی که سرزنش شده و از درگاه خدا رانده میشود.
۱۱. کشتن مومن بی گناه: « وَمَن یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فِیهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَاباً عَظِیماً» (نساء: ۹۳) هر که مؤمنی را عمداًبکشد، جزایش دوزخ است. جاودانه در آن میماند و خداوند بر او غضب میکند و او را از رحمتش دور میسازد و عذاب بزرگی برای او آماده کرده است.
۱۲. ترک نماز: « … یَتَسَاءَلُونَ عَنِ الْمُـجْرِمِینَ مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ … » (مدثر: ۴۰ تا ۴۳) بهشتیان از مجرمین میپرسند: چه چیز شما را به جهنم فرستاد؟ میگویند: ما از نماز گزاران نبودیم و…
۱۳. منع زکات: « … وَوَیْلٌ لِلْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لاَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَ هُم بِالآخِرَهِ هُمْ کَافِرُونَ» (فصلت: ۶ و ۷) وای بر مشرکین، کسانی که زکات را ادا نمیکنند و نسبت به آخرت کافرند.
۱۴. رباخواری: « … وَمَنْ عَادَ فَأُولئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» (بقره: ۲۷۵) و آن دسته از ربا خواران که به این گناه باز گردند اهل آتش خواهند بود و همیشه در آن میمانند.
۱۵. کفران نعمت: « أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ کُفْراً وَأَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ» (ابراهیم: ۲۸ و ۲۹) آیا کسانی که نعمت خدا را تبدیل به کفران کردند و قوم خود را به دار البوار (دوزخ) کشاندند را ندیدی؟ جهنمی که آنها به آتشش میسوزند و بد قرارگاهی است.
۱۶. کمفروشی: « وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ …» (مطففین: ۱) وای بر کمفروشان.
۱۷. عیبجویی از دیگران: « وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَهٍ لُّمَزَهٍ …» (همزه: ۱) وای بر هر عیبجوی غیبت کننده.
۱۸. اسراف و تبذیر: « … وَأَنَّ الْمُسْرِفِینَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ» (مومن: ۴۳) و اینکه مسرفان اهل آتشاند.
۱۹. جرم و گناه: « إِنَّ الْمُـجْرِمِینَ فِی عَذَابِ جَهَنَّمَ خَالِدُونَ» (زخرف: ۷۴) مجرمین مسلماً در عذاب جهنم جاودانه خواهند ماند.
۲۰. تعدی از حدود الهی: « وَمَن یَعْصِ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَیَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ ناراً خَالِداً فِیهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِینٌ» (نساء: ۱۴) و کسی که از خداوند و رسولش نافرمانی و از حدود الهی تجاوز کند او را در آتش وارد میکند که در آن جاودانه خواهد ماند و برای او عذاب خوار کنندهای است.
آنچه گذشت بخش عمده و ویژگیهای دوزخیان و اعمال و گفتار و خصائلی بود که افراد را جهنمی میکند و به این ترتیب سیمای دوزخیان اجمالاً مشخص شد.
