هر کودکی مراحل رشد و تحول خود را به گونه ای متمایز از سایر کودکان سپری می کند؛ هر چند که والدین انتظار دارند تمام کودکان مراحل رشد خود را بر طبق یک روال مشخص پشت سر بگذارند اما واقعیت این است که کودکان دارای تفاوت های فردی بی شماری هستند. تغییر و تحولات رشدی کودکان می تواند از یک تا شش ماه با یکدیگر متفاوت باشد. آنچه مهم است توجه به سلامت جسمانی و ذهنی هر کودک است که می تواند سرعت و روند رشد او را تعیین کند. رشد، جریانی مرحله ای و پیوسته است؛ این نکته به این معنا است که یادگیری برخی از مهارت ها مستلزم یادگیری مهارت های پایه ای است. مثلا کودک برای حرف زدن ابتدا الفاظ نامفهومی را به کار می برد (واژه های ناقص) و سپس به گفتن کلمه و جمله می پردازد. پس لازمه رسیدن به هر مرحله از رشد، گذراندن موفقیت آمیز مرحله پیشین است. تمام کودکان مراحل رشد یکسانی دارند اما ممکن است سرعت رشد به علت تفاوت های فردی با هم فرق داشته باشد.
خودمحوری یعنی این که او به دشواری می تواند تصور کند امور از دیدگاه دیگران چگونه است مثلاً چون می خندد همه باید بخندند.
آیا می دانید کودکان تان در اوایل ۷ سالگی و سن ورود به دبستان تا قبل از بلوغ چه مهارت هایی را نسبت به سنین قبل به دست آورده است؟ در این مطلب سعی شده ویژگی های شناختی کودکان دبستانی و توانمندی های شناختی آنان با مثال هایی ساده و روشن بیان شود تا والدین با دانستن این ویژگی های شناختی از فرزندان شان به همان میزان، انتظار داشته باشند. از سن ۶ تا ۷ سالگی به بعد در کودکان تغییرات قابل ملاحظه ای پدید می آید. بدین معنی که کودک از لحاظ جسمی به طور مرتب رشد کرده و کم کم قدرت لازم را برای رفع احتیاجاتش کسب می کند حرکات و رفتارهایش از پختگی خاصی برخوردار می شود و از لحاظ عاطفی، روانی و ذهنی هم رشد می کند.
خوبی ها، بدی ها، زشتی و زیبایی را می فهمد ولی در انتخاب راه زندگی و هدف های معقول از پختگی لازم برخوردار نیست این مرحله (سال های دبستان) را آخرین مرحله کودکی می نامند. کودک شما با ورود به دبستان، آماده ورود به مرحله جدیدی از شناخت و ذهن یعنی مرحله عملیات ذهنی می شود. عملیات ذهنی یعنی این که کودک توان انجام بسیاری از کارهای ذهنی را دارد. البته این قضیه به این صورت نیست که کودک خود محوری که طی سال های قبل درک کاملی از محیط و روابط آن نداشته شب بخوابد و فردا در این زمینه ها درک کاملی پیدا کند و توانمند شود. این مهارت ها که به آن ها اشاره می شود به تدریج و و ظرف مدت چند سال پدید می آیند.
کودکان در مرحله عملیات ذهنی یا عینی (۷ تا ۱۱ سال) با اشیا و امور عینی آشنا می شوند. وقتی در این مرحله مسئله ای برای کودکان مطرح شود که در آن فرضیه هایی وجود دارد ، کودکان از حل آن باز می مانند، اما اگر همان مسئله را برای آنان با کلمات و تعابیر عینی و واقعی شرح دهیم آن را حل خواهند کرد.
حساسیت آن ها از ۷ سالگی به بعد نسبت به احساسات دیگران بیشتر می شود و احساسات دیگران رادر شرایط مختلف می فهمند یکی از ویژگی های شناختی این سنین، خودمحوری سال های قبل از دبستان است که در این سنین کم تر می شود. خودمحوری یعنی این که او به دشواری می تواند تصور کند امور از دیدگاه دیگران چگونه است مثلاً چون می خندد همه باید بخندند. نمی تواند تصور کند مسئله ای که او به آن می خندد ممکن است برای والدین یا دیگران خنده دار نباشد. این ویژگی (خودمحوری) در سنین دبستان نسبت به قبل کم تر می شود.
آن ها در دوران دبستان متوجه می شوند که دیگران دنیا را طور دیگری می بینند و در ضمن می توانند نظر دیگران را هم درک کنند، حساسیت آن ها نسبت به احساسات دیگران بیشتر می شود و احساسات دیگران رادر شرایط مختلف می فهمند مثلاً غم، شادی و… و آثار خودمحوری کلام (زبان) هم در این سنین کم تر می شود. اگر دقت کرده باشید تا قبل از دبستان، کودکان بدون دادن اطلاعات کافی به شنونده از ضمیر او استفاده می کنند. به نظر آن ها چون خودشان می دانند در مورد چه چیزی یا چه کسی حرف می زنند پس شنونده هم می داند ولی با افزایش سن خصوصا در سنین دبستان این گرایش در آن ها کم تر می شود.
ویژگی دیگر بازگشت پذیری است. کودک می تواند در این سنین عملیات ها را به شکل معکوس انجام دهد. مثلاً یک گلوله خمیر را دوباره به شکل یک کرم دراز در می آورد و سپس می تواند این عملیات را معکوس کند و کرم دراز را به شکل گلوله خمیر درآورد. مثلا یک کودک ۶ ساله که یاد گرفته عدد سه به علاوه دو می شود پنج. اگر از او بپرسید عدد دو به علاوه سه چند می شود خواهد گفت نمی دانم اما کودکان دبستانی متوجه بازگشت پذیری این مسئله می شوند و در این مورد مشکلی ندارند.
