روح در هنگام خواب

روح چیست ؟  
حالات ارتباط روح با جسم
۱ـ ارتباط تام) حالت حیات و بیداری
۲ـ ارتباط ناقص) حالت خواب

۳ـ قطع ارتباط) حالت مرگ

روح در هنگام خواب
ـ ابوبصیر از امام صادق (علیه السّلام) پرسید آیا هنگام خواب روح از بدن خارج می‌شود؟

حضرت فرمودند: نه، زیرا اگر روح از بدن جدا شود، دیگر به آن باز نمی‌گردد. (روح مانند خورشید وسط آسمان است که پرتو آن همه جا را می‌گیرد.)(۱)

این روایت، با روایت قبلی ازامام باقر (علیه السّلام) بیان کردیم منافاتی ندارد، چرا که منظور از خروج روح از بدن در هنگام خواب، روح انسانی و عقلانی است و آن‌چه که در بدن می‌ماند و باعث حفظ دستگاه‌های بدن است روح حیوانی است.(فتأمل)

ـ امام کاظم (علیه السّلام) می‌فرماید:
انسان وقتی می‌خوابد، روح حیوانی در بدن او باقی می‌ماند و آن‌چه از او خارج می‌شود، روح عقل است.(۲)

ـ از آن‌جایی که در عالم خواب رابطه‌ی روح با جسم ضعیف می‌شود، و امکان دارد مبدّل به قطع ارتباط شود؛ امیرالمؤمنین (علیه السّلام) در حدیث بسیار جامع و زیبایی به یاران خود می‌فرمایند:

مسلمان نباید با حالت جنابت بخوابد و جز با طهارت و وضو به بستر نرود. هرگاه آب نیابد تیمّم کند. زیرا روح مؤمن به سوی خداوند متعال بالا می‌رود، او را می‌پذیرد و به او برکت می‌دهد. هرگاه پایان عمرش فرا رسیده باشد، او را در گنج‌های رحمتش قرار می‌دهد و اگر فرا نرسیده باشد او را با امنایش از فرشتگان به جسدش بازمی‌گرداند.(۳)

ـ امام باقر (علیه السّلام) فرمود:

هنگامی‌که در شب از خواب برمی‌خیزی، بگو حمد خدایی را که روح را به من بازگرداند تا او را حمد و سپاس گویم و عبادتش کنم.(۴)

خـدا روح هـا را، بـه هنـگام فـوت          
                                       ز مـردم  بگـیـرد، بـِزَنـگـاه موت
اگـر مرگ برکـس، نکـرده شتـاب    
                                      کند قبض روحش ،به هنگام خواب
پس آن را که مرگش ،رسیده زراه        
                                      دگــر روح  او را، بـــدارد نــگـاه
کسی را کـه مرگش، نباشد زمان   

                                      به آن تـن فرستد، دگـربـاره جان

ـ پس در این که خواب همان مرگ کوتاه مدّت است، روایتی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)نقل شده که خواب برادر مرگ است.

ـ یک روز ایشان خطاب به اقوامش فرمود:

ای پسران عبدالمطلب!

همانا پیشوا و رهبر جامعه، به خویشانش دروغ نمی‌گوید. سوگند به آن کسی که مرا به راستی و پیامبری فرستاد، شما می‌میرید همانگونه که می‌خوابید و برانگیخته می‌شوید، همچنان که از خواب بیدار می‌شوید.(۵)

ـ شخصی از امام جواد (علیه السّلام) پرسید: مرگ چیست؟

فرمودند: همین خوابی است که هر شب به سراغ شما می‌آید، با این تفاوت که مدّت مرگ طولانی‌تر است و انسان در این خواب بیدار نمی‌شود، مگر روز قیامت.

افراد، در عالم خواب، شادی‌ها و لذّت‌ها و سختی‌ها و دشواری‌ها را مشاهده می‌کنند. در عالم مرگ هم، حوادث تلخ و شیرین است که برای انسان رخ می‌دهد (پس خود را برای آن آماده کن).(۶)

ـ پس عالم برزخ در مقایسه با عالم آخرت یک نوع خواب است ولی بلند مدّت. تا این‌که قیامت شود و دوباره ارواح به بدن بازگردند. عالم برزخ در واقع باطن و ملکوت دنیاست.

ـ امام صادق (علیه السّلام) در جواب کسی که پرسید: جایگاه ارواح پس از مرگ کجاست؟ فرمود:

ارواح تا روز قیامت در باطن زمین قرار دارند.(۷)

ـ قرآن کریم می‌فرماید:
در نظر مجرمین برزخ ساعتی بیشتر نمی‌باشد. (وقتی از آنان در قیامت سؤال می‌شود، که چه‌قدر در برزخ توقّف کرده اید، می‌گویند: توقّف ما در برزخ، ساعتی بیش نبوده است).(۸)

البتّه ما درباره‌ی کیفیت برزخ و این‌که عالم برزخ کجاست؟ بعداً به تفصیل بحث خواهیم کرد، امّا به یک مثال کوتاه که احاطه‌ی برزخ بر این دنیا را نشان می‌دهد، (اگرچه خارج از بحث می‌باشد) اکتفا می‌کنیم.

ما در این دنیا مانند جنین هستیم، در شکم مادر و از آن عالم بی اطّلاعیم همان‌طور که عالم دنیا بر رحم مادر محیط است و رحم مادر نسبت به دنیا ذرّه‌ای بیش نیست، عالم برزخ هم به عالم دنیا احاطه دارد و در مقابل آن ذرّه‌ای بیش نیست و حتّی وقتی انسان از دنیا رفت و وارد عالم برزخ شد، متوجّه می‌شود که عالم دنیا از شکم مادر هم برای او تنگ‌تر است. دیگر محدودیت غذایی، مکانی و زمانی وجود ندارد، زیرا این محدودیت‌ها در عالم مادّه است و برزخ از جنس عالم مادّه نیست. روایت داریم که : همه‌ی آسمان‌ها و کهکشان‌‌ها با آن همه عظمت در مقابل عالم برزخ، مانند حلقه‌ای در بیابان است.(۹)

قوی‌ترین دوربین فلکی امروز جهان، دوربین رصدخانه کوه (پالومر) در آمریکاست که می‌تواند، کهکشان‌‌هایی در فاصله هزار میلیون سال نوری را ببیند (سال نوری عبارت است از مسافتی که نور با سرعت۰۰۰،۳۰۰ کیلومتر در ثانیه در مدّت یک سال طی می‌کند). وزن خورشید دو بیلیون بیلیون(۱۰)  تن می‌باشد و کهکشان راه شیری که ولایت کوچکی از مملکت جهان عظیم در حدود ۱۶۵هزار میلیون برابر خورشید وزن دارد. خورشیدهایی در همین کهکشان وجود دارد که ۱۰میلیون مرتبه از خورشید ما بزرگ‌تر است. و فاصله‌ی ما و نزدیک‌ترین ستاره، قریب ۴۰ میلیون میلیون کیلومتر است.(۱۱)

الله أکبرُمِنْ اَنْ یوُصَفَ
ـ  با نگاهی اجمالی به این اطّلاعات مذکور علمی که بسیار ناقص هم می‌باشد، انسان پی به جمله‌ی پیامبر اکرم  (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‌برد که فرمودند:
النّاسٌ نِیامٌ و اِذا ماتوُا اِنتَبَهُوا
مردم در خوابند و وقتی می‌میرند تازه بیدار می‌شوند.(۱۲)
برگرفته از کتاب در محضر امیرالمؤمنین(علیه السّلام) – جلد۲