آتش جهنم

پرسش: آیا سوختن در آتش جهنم یک تشبیه است یا اینکه مثل سوختن در آتش دنیا می‏باشد؟

جواب: الف) سوختن در آتش و دیگر عذاب‏های ذکر شده در نصوص دینی واقعی است، نه صرف تشبیه. البته عذاب آتش آخرت با این عالم تفاوت‏های بسیاری دارد؛ و میزان سوزش آن با آنچه در دنیا رخ می‏دهد قابل قیاس نیست. حضرت امام (ه) در کتاب شریف چهل حدیث می‏نویسند: “بین سوزش عذاب آخرت و دنیا از چند جهت تفاوت هست: (۱) از آتش دنیا فقط بدن می‏سوزد؛ ولی آتش آخرت روح و دل را هم می‏سوزاند و این فوق العاده عظیم و فوق تصور است اَلَّتِی تَطَّلِعُ عَلَی اَلْأَفْئِدَهِ؛ (۲) آتش دنیا خالص نیست و تا با اکسیژن ترکیب نشود نمی‏سوزد؛ ولی آتش آخرت خالص است و سوزش فوق‏ العاده دارد؛ (۳) در این دنیا ادراکات ضعیف است، ولی در آخرت همه چیز به کمال نهایی خود رسیده و ادراک آدمی قوی است و از همین رو سوزش افزون‏تری احساس می‏کند؛ (۴) در این دنیا پس از رسیدن سوزش به استخوان احساس سوزش کم می‏شود، ولی در جهنم خداوند مجدداً گوشت تازه می‏رویاند و از تخفیف عذاب جلوگیری می‏کند”. همچنین در ص ۲۳ کتاب یاد شده روایتی را از کتاب “علم الیقین” صدوق نقل نموده ‏اند که ترجمه آن چنین است: “روزی در حالی که رسول‏خدا (ص) نشسته بود، جبرئیل امین به خدمتش آمد؛ در صورتی که افسرده و محزون و رنگش متغیر بود. پیغمبر(ص) فرمودند:ای جبرئیل چرا تو را افسرده و محزون می‏بینم؟ گفت چرا چنین نباشم در صورتی که امروز گذاشته شد دم‏های جهنم. پیغمبر خدا(ص) فرمود: چه چیز است (دم‏ های جهنم) عرض کرد: همانا خدای تعالی امر فرمود به آتش، برافروخته شد هزار سال تا سرخ شد. بعد از آن امر فرمود به آن افروخته شد هزار سال تا سفید گردید. پس از آن امر فرمود به آن، افروخته شد هزار سال تا سیاه شد و آن سیاه و تاریک است. پس اگر یک حلقه از زنجیری که بلندی آن هفتاد ذراع است گذاشته شود بر دنیا، هر آینه آب می‏شود دنیا از حرارت آن. و اگر قطره‏ای از “زقوم” و “ضریع” آن بچکد در آب‏های اهل دنیا، همه می‏میرند از گند آن. پس رسول خدا(ص) گریه کرد و جبرئیل نیز گریان شد. پس خدای تعالی به سوی آنها فرشته‏[ای‏] را فرستاد؛ عرض کرد: خدای شما سلام می‏رساند به شما و می‏فرماید: من ایمن کردم شما دو تن را از این‏که گناهی کنید که عذاب کنم شما را به واسطه آن. ب ) گناهان و اعمال نیک با هم حساب می‏شوند و برخی از اعمال نیک موجب از بین رفتن اثر برخی از اعمال بد می‏شود و بالعکس. از طرفی کسانی که شرایط شفاعت را داشته باشند مورد تخفیف قرار می‏گیرند. بنابراین عذاب در صورت غلبه بدی‏ها و عدم استحقاق شفاعت است.