نفوس مذمومه در قرآن
همین نفس که در قرآن بسیار به کرامت و شرافت و احترام از آن یاد شده،چنان مذمّت می‌گردد که صاحب آن‌را به خانه‌ای تشبیه کرده‌اند که سگ‌ها در آن بیت اسکان یافته‌اند.
در تفسیر فرمایش رسول اکرم (ص) که فرمود:
و لـ̍ایَدخِلُ الـمَلـ̍ائِکهُ بیتاً فیه کَلـب۱
فرشتگان داخل خانه‌ای که سگ در آن باشد نمی‌شوند
چنین آمده است که فرشتگان که حامل علوم و معارف الهی هستند در قلب . نفسی که مملوّ از صفات رذیله و متعلق به لهو و لعب باشد وارد نخواهند شد. هر قلبی که از علوم و معارف الهی خالی گردیده مرده است، زیرا که نفوس و قلب به علم و معرفت إحیا و به جهل و نادانی خواهند مرد.
نفس امّاره:
همان طوری که شناخت راه حق بدون راهنمایی مکتب وحی و استادی خاندان رسالت و نبوّت ممکن نیست، در شناخت باطل راه هموار و اشتیاق فراوان و حرکت در این راه آسان‌تر خواهد بود.
شدت دنیا طلبی در انسان که خود رأس هر خطیئه‌ای است و اغوای شیطان که دشمن قسم خورده ماست.
قالَ فبعزﱠتِکَ لَاُغویَتـﱠهُم اجمَعیِنَ اَلّا عبادَکَ منهم المخلصی۲
شیطان گفت پروردگارا به عزت تو قسم جزء بندگان مخلص تو وگرنه تمام خلق را گمراه خواهم کرد، ودام‌هایی دیگر عوامل مهّم میل نفس به سیّئات است.
قرآن کریم می‌فرماید:
و ما اُبَرﱠیءُ نفسی اِنﱠ النـﱠفـسَ لَاَمّارَهٌ بالسـﱡوءظِ اِلّا ما رَحِمَ رَبـﱢی۳
یوسف گفت: من هرگز نفس خویش را از عیب مبرّا نمی‌دانم، زیرا نفس امّاره انسان رابه کارهای زشت وامی‌دارد جز آن‌که خدا به لطف خود بر من رحم کن.
صفات و ویژگی‌های نفس امّاره
مریض:
نفس مریض شنیدن سخن حق بر ذائقه‌اش تلخ است. همان طوری که عدم مراجعه بیمار به پزشک موجب تسلط مرض به بیمار خواهد شد، صاحبان نفوس مریض هرچه از طبیبان خود دوری گزینند بر دّت مرض قلبی آن‌ها افزوده خواهد شد.
فی قُلُوبِهِمٛ مَرَضٌ فَزادَهُمُ ﷲُ مَرَضاً و لهم عذابٌ اَلیمٌ۴
قلوب و نفوس ایشان مریض است، پس خدا هم بر مرض قلبی آن‌ها بیفزاید و آن ها راست عذاب دردناک.
نویسنده:
زهرایوسفی مصری
پی نوشت:
۱- موی احمد، نراقی، معراج السعاده، نشر بقیهﷲ عجلﷲ، قم.۱۳۸۱،ص۱۵
2- سوره ص۳-۸۲۳- یوسف، ۵۳
4- بقره، آیه
