بیان دیگر در باب وحدت وجود این است که وحدت وجود نه به معنای این است که وجود منحصر به ذات حق است بلکه معنایش این است که همه موجودات موجودند به یک حقیقت که آن، حقیقت وجود است ولی حقیقت وجود مراتب دارد، یک مرتبه او واجب است و یک مرتبه ممکن، یک مرتبه غنی است و مراتبی از او فقیر، پس حقیقت وجود حقیقت واحد است. بنابراین وحدت وجود نه این است که وجود منحصر به ذات حق است، «بلکه» حقیقت وجود حقیقت واحد است ولی این حقیقت، حقیقت ذی مراتب است که یک مرتبه اش که مرتبه غنا و کمال هست مرتبه ذات حق است. آن شعرحاجی سبزواری همین را بیان می کند (به نام الفهلویون «می گوید» که البته این نسبت چندان درست نیست):
الفهلویون الوجود عندهم *** حقیقه ذات تشکک تعم
مراتب غنی و فقرا تختلف *** کالنور حیث ماتقوی و ضعف
البته این، بیان ابتدایی است که برای یک دانشجو در ابتدا این مساله را «اینطور مطرح» می کنند. ملاصدرا هم البته در ابتدا همین جور می گوید، ولی بعد با حفظ همین نظریه که حقیقت وجود حقیقت ذات مراتب است، این مطلب لطیف تر و لطیف تر می شود تا می رسد به جای دیگری که بعد عرض می کنم.
