روان شناسی شلختگی

«شلختگی» یک اختلال رفتاری است و گاهی وقت ها غیرارادی. در مورد تعریف شلختگی می گویند که اگر در روند زندگی، فرد در محیط اطراف خود هر چیز را در جای خود قرار ندهد و در انجام وظایف روزمره خود کوتاهی کند، «شلخته» است… این وضعیت به شکل های گوناگونی در افراد مختلف دیده می شود. قرار ندادن وسایل در جای خود، حمام نرفتن، عدم رسیدگی به وسایل شخصی و کثیف بودن اتاق، همه نمودی از شلختگی است. آیا شلختگی و فراموشکاری یکی هستند؟عده ای تصور می کنند که شلختگی در اثر فراموشکاری به وجود می آید و تعریفی یکسان برای این دو ارائه می دهند ولی در واقع این طور نیست. در فراموشکاری، فرد انجام کارهای مختلف را فراموش می کند، ولی در شلختگی می داند که باید فلان کار را انجام دهد ولی از انجام آن سر باز می زند و آن را به آینده موکول می کند. ممکن است نتیجه فراموشکاری در افراد، گاهی به صورت شلختگی بروز کند ولی این دو مقوله کاملا از هم جدا هستند.عوامل بروز شلختگی چیست؟عوامل متعددی در بروز شلختگی نقش دارند که موارد زیر را می توان از مهم ترین آنها برشمرد:۱. ارث: این رفتار ممکن است به صورت ارثی در افراد وجود داشته باشد و فرد خواه ناخواه به این سمت حرکت می کند.۲. یادگیری: فرد به مرور زمان در حال آموختن است و این آموختن می تواند در جنبه های منفی یا مثبت باشد. ۳. مشاهده: مشاهده یکی از عوامل بسیار مۆثر در بروز رفتار در فرد است. وقتی فرد رفتار پدر و مادر خود را مشاهده می کند، کم و بیش از آنها تاثیر می گیرد و خود نیز به آن سمت کشیده می شود. در واقع فرد در این حالت به تجربه و عینی کردن مواردی که مشاهده کرده است، می پردازد. ۴. تقویت شدن: این عامل نیز در بروز رفتار بسیار مۆثر است. مثلا اینکه فرد کاری را انجام دهد و اطرافیان جلوی او را نگیرند. اگر رفتارهایی مثل حمام نرفتن، مسواک نزدن و مرتب نکردن وسایل شخصی با ممانعت اطرافیان مواجه نشود، مدام تکرار می شود و به تدریج با تقویت شدن آن، به صورت بخشی از شخصیت فرد در خواهد آمد. راه های برخورد با شلختگی چیست؟یکی از مشکلاتی که خانواده های این قبیل افراد با آن روبه رو هستند، این است که نمی دانند بهترین برخورد با افراد شلخته چیست؟۸ توصیه زیر می تواند کمک تان کند:۱. برخورد آگاهانه: برای درمان شلختگی بهتر است که فرد روش آگاهانه را انتخاب کند. یعنی در قدم اول خود فرد باید بخواهد که از این وضعیت خلاص شود و آگاهانه سعی در بهبود وضعیت اش داشته باشد. ثابت شده است که اگر کسی نخواهد، درمان ها و روش های مختلف نتیجه ای نخواهد داد. ۲. تنظیم قرارداد: زن و شوهر می توانند با تنظیم یک قرارداد بین خود به حل این مشکل بپردازند. همسر فرد در این حالت تعهد می دهد تا در مواقع لزوم، در مورد انجام کارها به فرد یادآوری و او را یاری کند. ۳. حداقل انتظار: همسر فرد شلخته در این مرحله باید بداند که باید حداقل رفتار را از همسر خود انتظار داشته باشد و نخواهد تمام کارها از همان ابتدا به نحو مطلوب انجام شوند. ۴. کاهش پیام های کلامی: همسر نباید خود در گوشه ای بایستد و فقط با پیام های کلامی فرد را به انجام کارهای مختلف تشویق کند. اینکه ما فقط از کسی بخواهیم که مثلا فلان کار را انجام دهد، نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت. باید دقت کرد که پیام ها همواره باید با رفتار توأم باشد. ۵. پاداش: به حداقل رفتار اصلاح شده باید پاداش تعلق گیرد و همسر باید نشان دهد متوجه آنهاست. پیام هایی مثل «خونه امروز چقدر تمیز شده» یا «تو چقدر امروز آراسته ای» نشان دهنده این است که تلاش های فرد در جهت اصلاح رفتار، دیده می شود. ۶. همراهی کردن: نباید انتظار داشته باشیم که فرد از همان ابتدا همه کارها را خود به تنهایی انجام دهد. در واقع اگر می توانست این کار را انجام دهد به مداخله درمانی نیاز نبود. اصلا چون فرد با انجام این کارها مشکل داشته به همراهی نیاز دارد.۷. تلاش غیر مستقیم: در این حالت همراه یا همسر فرد تلاش می کند تا به صورت غیرمستقیم، راه صحیح را به او نشان دهد. مثلا اگر فرد لباس خود را در میان اتاق ها رها کرد، همسر او بلافاصله آن را از زمین بردارد و در جایش قرار دهد. یا مثلا اگر باقیمانده های غذا برای مدت طولانی روی کابینت مانده، همسرش از او بخواهد ظرف را برای قرار دادن در یخچال به او بدهد. ۸. تهیه جدول: می توان جدولی از تغییرات رفتاری تهیه کرد تا خود شخص بداند که در چه مواردی و به چه میزانی تغییر کرده است و وقتی شاهد این تغییرات مثبت باشد، برای ادامه راه راغب تر خواهد شد.«شلختگی» یک اختلال رفتاری است و گاهی وقت ها غیرارادی. در مورد تعریف شلختگی می گویند که اگر در روند زندگی، فرد در محیط اطراف خود هر چیز را در جای خود قرار ندهد و در انجام وظایف روزمره خود کوتاهی کند، «شلخته» است…روش های نادرست برخورد با افراد شلخته چیست؟بی نظمییکی از کارهایی که در برخورد با این افراد باید به شدت از آن اجتناب کرد، استفاده از پیام های کلامی است. زیرا ممکن است تاثیر کاملا عکسی در فرد ایجاد کند. پیام کلامی تند مثلا «تو بازم لباست رو اینجا انداختی»، لحن نامناسب، پرخاشگری، تحقیر، تمسخر و تندی کردن تاثیر بسیار منفی ای در اصلاح رفتار فرد خواهد گذاشت. یکی دیگر از مسایلی که باید در برخورد با افراد شلخته از انجام آن اجتناب کرد، «از خود دفاع کردن» است. عبارت هایی مانند «من از صبح تا شب دارم کار می کنم ولی تو…»، «کی می خوای قدر کارهای من رو بدونی…» و جملاتی از این دست، تاثیرات منفی فراوانی را خواهند داشت. همسر فردی که دارای رفتار شلختگی است، باید به شدت از مقایسه او با دیگر اعضای خانواده اجتناب کند. تهدید برای قطع رابطه و قهر نیز می تواند اصلاح رفتار در فرد را دچار مشکل کند. همراه فرد نباید صبر کند تا رفتار غلطی انجام شود و بعد او را به دلیل آن مواخذه کند. باید از بروز رفتار غلط جلوگیری کرد.آیا برای درمان شلختگی، دارو درمانی لازم است؟معمولا اگر شدت رفتار و نوع آن قابل کنترل باشد، داروی خاصی توصیه نمی شود. مشاور رفتار درمان اگر این رفتار را در ارتباط با سایر اختلالات مثل افسردگی و کرختی ببیند، ممکن است از دارو درمانی استفاده کند ولی در سایر موارد معمولا نیازی نیست. مراجعه به مشاور در چه زمانی لازم است؟با توجه به اینکه فرد معمولا مشکل خود را نمی پذیرد و با این موضوع کنار نمی آید، پیشنهاد ما مراجعه به مشاور از همان مراحل ابتدایی است. این کار باعث می شود فرد با آگاهی از مشکل رفتاری خود، به صورت آگاهانه با آن برخورد کند و بتواند در مدت کمتری به روال عادی زندگی برگردد. افرادی که به مشاور مراجعه نمی کنند، معمولا شلختگی خود را با عناوینی مثل راحت بودن، سخت نگرفتن، خاکی بودن و… توجیه می کنند. معمولا اصلاح رفتار در افرادی که دچار شلختگی هستند، حدود ۴ تا ۹ ماه زمان نیاز خواهد داشت.