منظور از فشار قبر چیست آیا همهء قبرها فشار می دهند؟

فشار قبر همان طور که از اسمش پیدا است , یک نوع عذاب است که در ابتدای عالم برزخ و عالم قبربر میّت وارد می شود. البته مقصود جایگاه روح با جسم مثالی است ;یعنی قبر برزخی , نه این قبر ظاهری . سؤال و فشار قبر یک عقیده عمومی اسلامی است که همهء فرق اسلامی به آن معتقدند. در حدیثی پیامبر اکرم ۶هنگام دفن صحابی معروف سعد بن معاذ فرمود: این که فشاری در قبر دارد.> حضرت در حدیث دیگر دربارهء علت فشار قبر می فرماید: (۱)مولای متقیان امیرمؤمنان علی ۷راجع به سؤال و فشار قبر سخن عجیبی دارند. در بخشی از این سخن می فرماید: حضرت در جنگ بدر و احد و خندق شرکت کرده بود, درگذشته است , رسول خدا با اصحاب بر جنازه اش حاضر شد و امر کرد او را غسل دادند و خود نظارت می کرد. چون حنوط و کفنش تمام شد, حضرت در حالی که عبااز دوش و کفش از پا درآورده بود, به دنبال جنازه حرکت کرد. گاهی از سمت راست تابوت و گاهی از سمت چپش می گرفت , و چون به محل دفن رسیدند, حضرت خود در میان قبر پایین رفت و لحد را به دست مبارک چید. وقتی بدن را در قبر نهادند, با دست خود خاک بر قبر می ریخت . در این هنگام مادر سعد که در کنار قبر ایستاده بود گفت : ای سعد! گوا را باد تو را بهشت ! پیامبر فرمود: ای مادر سعد! ساکت باش و تکلیف بر خدا معین مکن , که هم اکنون سعدرا فشاری اصابت کردند. اصحاب عرض کرد: یا رسول الله ! امروز با جنازهء رفتاری سعد کردی که با احدی این طورنکرده بودی ! حضرت جواب داد: چون ملائکهء شرکت کننده در تشییع جنازه سعد بدون عبا و کفش بودند, من هم به آنان تأسّی کردم و دست من در دست جبرئیل بود. او از هر طرف تابوت می گرفت , من هم می گرفتم , عرض کردند: یارسول الله ! خودت امر به غسل سعد دادی و بر جنازه اش نماز خواندی و خودت او را در قبر گذاشتی , با این حال فرمودی : فشار قبر سعد را گرفت ؟! حضرت فرمود: بلی این فشار به خاطر بداخلاقی سعد با خانواده اش بود(۲)چقدر این احادیث برای انسان معتقد به خدا و قیامت تکان دهنده است و پندی می دهد که ای انسان , مواظب اعمال وکردار و اخلاق خود باش که منزلی چون قبر و حساب گیری دقیق در انتظار است . در حدیثی از پیامبر ۶آمده است : .(۳)نتیجه این که براساس جهان بینی مکتب پیامبران الهی , سپری شدن ایام زندگی دنیا و فرا رسیدن مرگ , روح انسان از بدن جدا و به عالم برزخ منتقل می شود و فشار قبر به عنوان اولین نقطهء کیفرهای عالم برزخ انجام گیرد. در عالم برزخ روح با بدن و قالب مثالی که شبیه و همانند بدن دنیایی است , مورد سؤال و مؤاخذه و مورد ثواب و عذاب و فشار قبر قرار می گیرد. لذا فرقی نمی کند بدن میت در قبر دفن شود بدنش طعمهء حیوانات باشد یا مثلاً بر اثر انفجار کلاً متلاشی و خاکستر شود. زیراروی انسان در عالم برزخ با بدن مثالی است و ثواب و عذاب و فشار قبر را هم با همین بدن تحمّل می کند, نه با بدن دنیای . در قیامت به امر پروردگار انسان با بدن دنیایی از قبر برانگیخته می شود و با همین بدن مورد مؤاخذه و ثواب وعذاب واقع می شود. تمام این احادیث مربوط به روح وبدن مثالی و قبر برزخی است .(۴)(پـاورقی ۱ ـ همان , حدیث ۱۶ (پـاورقی ۲ ـ همان , ج ۲۲ ص ۱۰۷ حدیث ۶۷ (پـاورقی ۳ ـ همان , ج ۶ ص ۱۳۰ حدیث ۳۸ (پـاورقی ۴ ـ ناصر مکارم شیرازی , پیام قرآن , ج ۳۰۷و ص ۴۶۸با جعفر سبحانی , منشورجاوید, ج ۹ ص ۱۱۳و ۲۳۶محمد باقر شریعتی ,معاد در نگاه وحی و فلسفه , ۲۶۳محمد حسین حسین تهرانی , معادشناسی , ج ۲ ۱۹۴محمد تقی فلسفی , معاد, ج ۱ ص ۲۶۳محسن قرائتی , معاد ص ۱۷۳مصطفی حسینی دشتی , معارف و معاریف , مادهء فشار قبر.