۲۲-ایجاد رفتار های مطلوب (قسمت سوم)

بسم الله الرحمن الرحیم
کارشناس: استاد عباسی
عنوان: ایجاد رفتار های مطلوب (قسمت سوم)

دغدغه رشد سالم شخصیت دغدغه خیلی مهمی برای والدین است.
باید بدانیم شخصیت یک فرد تا ۶-۵ سالگی شکل می‌گیرد. تا نوجوانی و پایان نوجوانی فیکس می‌شود؛ بنابراین خیلی مهم است که تا ۶-۵ سال اول ما اصولی تربیت کنیم که شناژ شخصیت را درست و اصولی بریزیم.
برای این که یک فرد بتواند رشد سالمی داشته باشد همه بسترها باید بستر امن بشود، اما بدانیم اولین بستر، بستر خانواده است.
بر اساس آن شناژی که تا ۶-۵ سالگی والد می‌ریزد، وارد محیط مدرسه می‌شود. محیط جامعه!
اگر می‌بینید که در دوره نوجوانی، شخصیت نوجوان متزلزل است و آسیب می‌بیند، ببینیم تا ۶-۵ سالگی چه‌کار کردیم؟ چون شناژش در این سنین ریخته شده است.
برای اینکه کودک رشد درستی داشته باشد یکی از کارهای که می‌توانیم انجام بدهیم این است که توصیف رفتار مثبت داشته باشیم، یعنی پروژکتور را روی رفتارهای مثبت کودک بیندازیم و مثبت‌های او را بیان کنیم.
امروز تو خوب تونستی بازی کنی
با خواهرت ساندویچت را نصف کردی
چه خوب توانستی کفش‌هایت را بپوشی

گاهی به‌جای این جملات می‌گوییم:
کفشت رو درست نپوشیدی
بندش رو درست نبستی
اینو آوری چرا اونو نیاوردی

نگوییم چه‌کار نکن! بگوییم چه‌کار کن…
نگوییم چه نداری! بگوییم چه داری…
وقتی که بگوییم چه داری و چه کاری را خوب انجام دادی کودک دنبال این است که رفتار بعدی‌اش چه باشد که توصیف بشود؛ لذا دنبال این می‌رود تا رفتار مطلوب جدید ایجاد کند؛ بنابراین به‌جای سرزنش، به‌جای اینکه بگوییم چرا جیغ زدی، چرا کتکش زدی بگوییم: بیا با او بازی کن، با او مهربانی کن…
به‌جای اینکه بگوییم داداشت رو نزن می‌گوییم با داداشت بازی کن.
بنابراین، بگویید چه‌کار کند و توصیف کنید.
امروز خیلی خوب تونستی بازی کنی با برادرت
حتی ممکن است رفتارهای نامطلوب هم داشته باشد؛ ولی ما از آنها چشم‌پوشی می‌کنیم.
رفتارهای مثبت را توصیف کنیم تا در نتیجه این رفتارها افزایش پیدا کند.
تصور کنید که کودک یک (باکسی) جعبه‌ای است، اگر شما به‌عنوان والد بتوانید این جعبه را پر از رفتارهای خوب کنید، مهربانی‌کردن، کمک‌کردن، به‌موقع خوابیدن، کفش را داخل جاکفشی قراردادن، مسواک‌زدن و پر از رفتارهای مطلوب، دیگر جایی برای رفتارهای نامطلوب نمی‌ماند. جیغ‌زدن، کتک‌زدن و…
بنابراین، به‌جای کاهش رفتارهای نامطلوب، رفتارهای مطلوب ایجاد کنید.
اولین مرحله تربیت، ایجاد رفتارهای مطلوب است. سپس ایجاد رفتار مطلوب جدید است. بعد از آن تثبیت رفتار است. یعنی کاری کنید که رفتار تثبیت و تکرار بشود. در نهایت کاهش رفتار نامطلوب…
اما خیلی از والدین سه مرحله اول را رعایت نمی‌کنند و مستقیم به سراغ کاهش رفتارهای نامطلوب می‌روند. جیغ نزن! فحش نده!
اگر خوب صحبت را ایجاد کنیم بچه‌ها دیگر فحش نمی‌دهند. اما در مراحل رشدی ممکن است این نوع رفتارها مثل فحش‌دادن مواجه بشویم که جای نگرانی نیست و آرام‌آرام کاهش پیدا می‌کند.