۲۲.نقش تشویق و تنبیه در تربیت فرزند چگونه است

بسم الله الرحمن الرحیم
کارشناس: استاد حائری شیرازی
عنوان: نقش تشویق و تنبیه در تربیت فرزند چگونه است

سوال: نقش تشویق و تنبیه در تربیت فرزند چگونه است؟
آیت الله حائری: تشویق و تنبیه آسان است، بازگیری از تشویق و تنبیه مشکل است. چون این‌ها دارو است، دارو مصرف کردن راحت است اما بازگرفتن از دارو دشوار است. ببین می‌خواهم بگویم چه؟ قلک پول در آن می‌اندازی، چقدر طول می‌کشد؟ من صد تا یک ریالی می‌دهم به شما، شما بریز در قلک، یک دقیقه نمی‌شود، همه صدتایش را ریختی. حالا می‌گویم از درون قلک دربیاور، هر یک دانه‌اش یک ساعت طول می‌کشد.
ورودش راحت است، بازگیری‌اش سخت است. شما به بچه را تشویق کردی، بچه عادت کرد به تشویق، این مصیبت است. مثلاً پولش دادی برای یک کاری، بعد می‌گویی یک لیوان آب بده، بعد می‌گوید مزدش کو؟ هر وقت هم ندادی، می‌گوید حقم را نداد. شما بستی او را به این تشویق، باید مواظب باشی چجوری از تشویق آزادش کنی.
تنبیه کردی، مهم از تنبیه آزاد کردن بچه است. شیر دادن راحت است، اولی که بچه پستان مادر می‌گذارد در دهانش، می‌گیرد اما از شیر گرفتن مشکل است. دیشب یکی از آقایان آمد گفت بچه من ۵ سالش است، هنوز شیر مادر می‌خورد؛ من چکارش کنم؟ ۵ ساله! پستان مادر می‌مکد. علتش این است که بازگیری سخت است.
تشویق و تنبیه، واردات است، بچه را از تشویق و تنبیه آزاد کردن سخت است. یک جوری تشویق کنید که وقتی تشویق تعطیل می‌شود، آن عمل حسنه و آن کار خوب تعطیل نشود. باید یک شیب ملایم بدهی و برگردی.
بر سر کاری چو در آیی نخست راه برون آمدنش کن درست
نظامی حرف خیلی درستی می‌زند. شما وقتی تشویق کردی، آخر کار نیست، اول کار است. بچه عادت کرد به تشویق، برای هر کاری می‌گوید بده به راه خدا؛ مگر این جوری است؟! یا غیظش کردی، عادت کند به غیظ، برای هر کاری باید دعوا کنی. نه، تشویق و تنبیه، آسان است، بازگیری از تشویق و تنبیه دشوار است و بسیاری از پدر و مادرها متوجه به این نکته نیستند. از اول معتاد شد به این، شما چکارش می‌کنی؟ بچه نباید معتاد بشود به تشویق، بچه نباید معتاد بشود به تنبیه.
پس به هر جهت مثل کسی که می‌خواهد کسی را آزاد کند، دائم کم کنید آن را. مثلاً غیظ می‌کردی، این خوب می‌شد، این غیظ هفته‌ای یک بار را بکن ماهی یک بار، بعد بکن دو ماهی یک بار، تا بدون غیظ آن کارش را بکند. دفعه اول هفته‌ای یک بار تشویقش می‌کردی، بعد بکن آن را ماهی یک بار، بعد بکن دو ماهی یک بار، بعد تعطیلش کن که خودش کار را با تشخیص خودش انجام دهد.