۶۸.تشویق و تنبیه قسمت دوم

بسم الله الرحمن الرحیم
کارشناس: استاد تراشیون
عنوان: تشویق و تنبیه، قسمت دوم

یک قانون و قاعده بسیار کاربردی:
ما بیش از اینکه بچه ها را به سمت پاداش ها و جایزه هایی ببریم که بواسطه آن بخواهیم به آنها انگیزه بدهیم چه خوب است که ما انگیزه درونی در فرزندان و دانش آموزان ایجاد کنیم.
گاهی انگیزه ها از نوع بیرونی است. مثلا به فرزند می گوییم اگر معدلت بالا بشود برایت گوشی موبایل می خریم. در اینجا فرزند را مزد بگیر می کنیم. و لذا دفعات بعد اگر بخواهیم فرزند کاری را انجام بدهد قطعا به دنبال مزدی می گردد.
هرگاه قصد داشتیم به فرزند جایزه و پاداشی بدهیم بدون تعیین قبلی این کار انجام بشود. موضوع مهمی است.
یعنی ابتدا در او انگیزه و شوری را ایجاد کنیم که به سمت آن کار برود بدون اینکه به او بگوییم می خواهیم به او جایزه بدهیم.
مثلا: قصد داریم که فرزند اتاقش را مرتب کند. به او بگوییم تا قبل از اینکه بابا بیاید برویم و اتاق را مرتب کنیم. این انگیزه ایجاد کردن است. می روند و اتاق را مرتب می کنند و تمام که شد به او یک بستنی از یخچال می دهیم. قبلا هم به او نگفتیم که اگر اتاقت مرتب بشود به تو بستنی می دهیم. این شیوه می شود من حیث لا یحتسب: یعنی از جایی که محسابه نمی کرد یک پاداشی را دریافت کرد.
این رفتار خوب و خاطره خوب برای تمیز کردن اتاق در ذهن فرزند نقش می بندد و در اصل یک انگیزه سازی برای کاری کردیم که او می خواهد انجام بدهد.
یک انگیزه های بیرونی داریم مانند همین جایزه دادن که سودش کم است. یعنی وقتی که جایزه را دادی دیگر تمام می شود. ولی یک زمانی انگیزه درونی در انسان شکل می گیرد. این انگیزه درونی پایایی زیادی دارد. مدت زمان زیادی را همراه فرد قرار می گیرد.
چرا در اسلام برخی ازانگیزه ها را گفتند که در خودتان ایجاد کنید؟
مثلا ما وقتی که درون ما انگیزه انسان دوستی و نوع دوستی شکل می گیرد. سالیان سال این فردی که این انگیزه از جهت رضای خدا در او شکل گرفته هرجا که بتواند دست نیازمندان را می گیرد. و کمک می کند. این همان انگیزه درونی است.
انگیزه جایزه بیرونی است. یعنی کوتاه مدت است. یعنی فرزند زمانی که به جایزه دست پیدا کرد دیگر خسته می شود. کنار می کشد و ممکن است که کار جدیدی را انجام ندهد. مگر اینکه جایزه و مزد جدیدی برای او تعریف بشود.